KİT Reformunda neler var?
Ekonomi koordinasyon kurulunda KİT reformu görüşülecek. Peki KİT Reformunda neler var?

KİT'ler özelleştirilecek mi?

Orbit - KİT Reformu, KİT'lerde nitelikli personel çalıştırılması amaçlanıyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, "Bu kapsamda KİT yönetişim reformu hayata geçirilecek, KİT'lerin nitelikli personel istihdam etmesi sağlanacak, kurumsal kapasiteleri geliştirilecek, organizasyonel yapıları güçlendirilecek ve aralarındaki koordinasyon artırılacaktır" demişti. KİT'ler özelleştirilecek mi yoksa KİT'lerdeki çalışanlara kadro mu verilecek belli olacak.

İşte 12. Kalkınma planının tam metni

ON İKİNCİ KALKINMA PLANI PBK SUNUŞ METNİ  (17 Ekim 2023) -GİRİŞ- Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunun Çok Değerli Üyeleri, 2024-2028 dönemini kapsayacak On İkinci Kalkınma Planının görüşülmesi vesilesiyle Sayın Cumhurbaşkanımız ve şahsım adına heyetinizi saygıyla selamlıyorum. Planın ülkemiz ve milletimiz için hayırlara vesile olmasını diliyorum. Bugün ülkemizin kalkınmasında 2053 perspektifinde önemli bir kilometre taşı niteliğinde olacak On İkinci Kalkınma Planını görüşmek üzere Plan ve Bütçe Komisyonumuzun değerli üyeleriyle bir araya gelmekten duyduğum memnuniyeti belirterek konuşmama başlamak istiyorum. Bu yıl itibarıyla On Birinci Kalkınma Planının uygulama dönemi sona ererken önümüzdeki beş yıllık döneme ilişkin yeni yol haritamız olan On İkinci Kalkınma Planı Sayın Cumhurbaşkanımızın imzasıyla yüce Meclisimizin onayına sunulmuş bulunmaktadır. Küresel ölçekte belirsizliklerin arttığı bir ortamda planların ileriye dönük karar alma süreçlerine yardımcı olma işlevi daha da önemli hale gelmiştir. Kalkınma planları daha yüksek refah seviyesine ulaşılmasında topluma yol göstermekte, kısa vadeli yaklaşımların ötesine geçerek uzun vadeli temel amaç ve öncelikleri ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, ülkemizin ekonomik ve sosyal kalkınma süreci bütüncül, kapsayıcı ve çok boyutlu bir bakış açısıyla ele alınmıştır. Türkiye’nin en yüksek insani gelişmişlik seviyesindeki ülkeler arasında sıralamasını ileriye taşımayı ve üst gelir grubu ülkeler arasına girmesine yönelik hukuktan ekonomiye, eğitimden sağlığa, çevreden uluslararası işbirliklerine kadar birçok konuyu içeren kapsamlı bir politika çerçevesi oluşturulmuştur. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Cumhuriyetimizin birikimlerini temel alarak yeni yüzyılın kalkınma alt yapısını oluşturan eser ve hizmetler, 21 yıldır Cumhurbaşkanımızın güçlü liderliğinde birer birer hayata geçirilmektedir. Dünyanın yeni sınamalarla karşı karşıya olduğu şu dönemde, yeni yüzyıla güçlü bir başlangıç yapmak istiyoruz. Bu doğrultuda kızıl elmamız, milletimizin asırlık hayallerinin ifadesi olan Türkiye Yüzyılı vizyonudur. 2053 perspektifinde hazırlanan On İkinci Kalkınma Planı, Türkiye Yüzyılı’nın inşasında uzun vadeli yol haritamız ve ülkemizin yarınlarına sözümüzdür. Türkiye Yüzyılı’nın ilk kalkınma planı, sadece bugün için değil, aydınlık bir geleceği inşa etmek için oluşturduğumuz yerli ve millî kalkınma müktesebatımızın yeni bir halkasıdır. On İkinci Kalkınma Planıyla millete hizmet yolculuğumuzda yeni zirvelere ulaşacak, insani değerleri tahkim ederek hedeflerimizi daha ileriye taşıyacağız. Planda yer verdiğimiz hedef ve politikalar, kalkınma hamlelerimizi gerçekleştirirken küresel zorluklar karşısında dayanıklılığımızı artıracak ve fırsatları değerlendirmemize imkân sağlayacaktır. Milletimizin her bir ferdinin bugününü huzurla yaşamasını ve geleceğe güvenle bakmasını temin edeceğiz. Köklü demokrasisiyle siyasi istikrarını teminat altına almış, Refahı artırırken sosyal adaleti güçlendiren, Küresel adaletin sağlanmasında etkin bir güç haline gelmiş Türkiye yolunda hazırladığımız On İkinci Kalkınma Planıyla kararlı bir şekilde hedeflerimize yürüyeceğiz. -ON İKİNCİ KALKINMA PLANI HAZIRLIK SÜRECİ- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı, Strateji ve Bütçe Başkanlığının koordinasyonunda katılımcı bir yaklaşımla kamu kesimi, özel kesim, sivil toplum temsilcileri ile akademik çevrelerin katkılarıyla hazırlanmıştır. Plan hazırlık çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen 87 özel ihtisas komisyonu ve çalışma grubu toplantılarına yaklaşık 8 bin 500 kişi katılım sağlamıştır. Ayrıca, internet üzerinden gerçekleştirilen vatandaş anketi yoluyla 43 bin kişiyi aşkın katılımcıdan Plan önceliklerine dair görüş ve öneriler alınmıştır. Anket sonuçlarını incelediğimizde, vatandaşlarımızın ilk tercihinin “afetlere dirençli yaşam alanlarının oluşturulması” olduğunu görmekteyiz. Altını çizmekte fayda görüyorum, afetlere dirençli yaşam alanları oluşturulması konusu Planda ana eksenlerden biri olarak ele alınmış ve bu kapsamda gerçekleştirilecek politika ve tedbirler hassasiyetle belirlenmiştir. -UZUN VADELİ STRATEJİ (2024-2053)- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Dünyada yaşanan dönüşümü öngörüp barındırdığı fırsatlardan azami düzeyde yararlanılması, Türkiye Yüzyılı hedeflerimize ulaşmada önem taşımaktadır. Bu çerçevede, önümüzdeki 30 yıllık dönemde dünyanın ekonomik ve sosyal açıdan yeniden şekillenmesinde önem taşıyan ve Plan çalışmalarımızda dikkate aldığımız küresel eğilimlere kısaca değinmek istiyorum. 2053 perspektifinde dünyada gelişmiş ekonomilerin oluşturduğu güç merkezlerinin göreli ağırlığının azalması, uluslararası sisteme yeni oyuncuların katılımı ve stratejik ittifakların dâhil olmasıyla küresel düzenin daha kapsayıcı ve çok kutuplu bir çerçeveyle yeniden şekillenmesi beklenmektedir. Afrika ve Asya ülkelerinin genç ve artan nüfusunun, küresel düzeyde demografik yapının yanı sıra üretim eksenini de değiştirmesi beklenmektedir. Ülke ve bölgeler arası demografik dengesizlikler, iklim değişikliğinin de etkisiyle göç hareketleri yaygınlaşırken artan yaşlı nüfusa yönelik sosyal güvenlik ve emeklilik sistemleri, evrensel sağlık hizmetleri ve akıllı bakım yöntemleri kritik önem arz edecektir. Teknolojik ilerlemeye bağlı olarak yeni iş yapma biçimlerinin ve farklı mesleklerin ortaya çıkması; robotik ve yapay zekâ gibi dijital teknolojilerde sağlanacak ilerlemelerle işgücü piyasasının tarihi bir değişim geçirmesi öngörülmektedir. Enerjide petrol bağımlılığı gelecekte tümüyle sona ermese de güneş, rüzgâr ve nükleer dâhil olmak üzere temiz enerji kaynaklarının kullanımının daha da ön plana çıkması beklenmektedir. Geleceğin dünyasında şehirleşmenin artması öngörülürken çevre dostu ve akıllı kentlerde ulaşım otonom araçlarla sağlanacak, gıda ihtiyacı ileri teknolojik tarım uygulamalarıyla karşılanabilecektir. Küresel trendlerin ima ettiği 2053 görünümü kuşkusuz iyimser ve kötümser tasavvurları aynı imkân dairesinde barındırmaktadır. Ülkemiz önümüzdeki 30 yılın fırsatlarını iyi değerlendirip risklerini azaltarak, güçlü altyapısı, zengin kaynakları, genç ve dinamik nüfusu, tarihi ve kültürel birikimi ve eşsiz jeopolitik konumuyla hızlı bir kalkınma sürecine girecektir. -2053 Hedefleri- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Önümüzdeki 30 yılda dünyayı şekillendirmesini beklediğimiz bu gelişmeleri dikkate alarak ülkemizi muasır medeniyetler seviyesinin üzerine çıkarma hedefimiz doğrultusunda kapsamlı ve uzun vadeli bir yol haritasını On İkinci Kalkınma Planıyla beraber Yüce Meclisimize sunuyoruz. Vizyonumuz; Türkiye Yüzyılında; “dünyadaki başlıca bilim, teknoloji, üretim, ticaret, kültür ve sanat merkezlerinden biri olarak insanlığa katkı sunan, milli ve manevi değerlerini koruyarak bölgesinin ve dünyanın barış, huzur ve refahı için küresel gelişmelere yön veren etkili,  güçlü, müreffeh bir Türkiye”dir. Bu vizyona ulaşma yolunda 2053 hedeflerimizi belirlemiş bulunmaktayız. Bu kapsamda; -ON İKİNCİ KALKINMA PLANI- -On İkinci Kalkınma Planı Dönemine Girerken Küresel Gelişmeler- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı hazırlık sürecinde uzun dönemli perspektifle birlikte, içinde bulunduğumuz küresel gelişmeleri de dikkate aldık. Planlama sürecinde önemli bir çerçeve sağlayan küresel ekonomik gelişmeler hakkında kısa bir değerlendirme yapmak isterim. On İkinci Kalkınma Planı, küresel ve bölgesel düzeyde yaşanan jeopolitik gerilimler ve ekonomik dalgalanmaların yanı sıra, salgın hastalıkların, doğal afetlerin, su, gıda ve enerji krizlerinin yeni risk ve belirsizlikleri meydana çıkardığı bir ortamda hazırlanmıştır. Söz konusu gelişmeler ülkemizin de kalkınma sürecini ve toplumsal refahını çeşitli açılardan etkilemiş ve değişen koşullara uyum sağlayan dinamik ve esnek planlama yaklaşımına olan ihtiyacı daha da artırmıştır. Dünya ekonomisi son yıllarda yaşanan sağlık krizinin süregelen etkileri, küresel ticarette izlenen korumacılık eğilimleriyle belirginleşen ayrışma ve kutuplaşmalar, jeopolitik gerilimler, savaşlar, iklim değişikliği ve doğal afetler gibi olağanüstü koşullar altında sınanmaktadır. 2020 yılında yaşanan ciddi daralmaya rağmen, 2019-2023 döneminde yıllık ortalama yüzde 2,5 oranında büyüyen dünya ekonomisinin 2023 yılında yüzde 3,0 oranında büyümesi öngörülmektedir. 2019-2023 döneminde yıllık ortalama yüzde 1,4 oranında büyüyen gelişmiş ekonomiler ve yüzde 3,3 oranında büyüyen yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerin 2023 yılında sırasıyla, yüzde 1,5 ve yüzde 4,0 oranında büyümeleri beklenmektedir. Salgın sonrası dönemde toparlanma eğilimine giren ve baz etkisiyle 2021 yılında yüzde 10,9, 2022 yılında ise yüzde 5,1 artan dünya ticaret hacminin 2023 yılında yüzde 0,8 artması öngörülmektedir. Söz konusu ivme kaybında, gelişmiş ekonomilerdeki yavaşlama, Rusya-Ukrayna Savaşı ve artan jeopolitik gerilimlerin yarattığı belirsizlikler etkili olmaktadır. 2019-2023 döneminde yıllık ortalama yüzde 1,9 oranında artan dünya ticaret hacminin, küresel finansal ve ekonomik koşullardaki beklenen normalleşme eğilimine uygun olarak 2024-2028 döneminde yıllık ortalama yüzde 3,5 oranında artması öngörülmektedir. Gelişmiş ekonomilerde istihdam odaklı politikaların etkisiyle, 2014-2018 döneminde ortalama yüzde 6,2 olan işsizlik oranları, 2019-2023 döneminde ortalama yüzde 5,4 seviyesine gerilemiştir. Söz konusu ekonomilerde ortalama işsizlik oranının 2023 yılında yüzde 4,4 olarak gerçekleşeceği ve 2024-2028 döneminde yüzde 4,5’ler seviyesindeki seyrini sürdüreceği tahmin edilmektedir. Genel işsizlik düzeyinde iyileşme görülmekle birlikte, dünya genelinde işsizlerin yüzde 35’ini oluşturan genç işsizliği, yaygın bir küresel sorun olmaya devam etmektedir. Genel devlet brüt borç stoku, tüm ekonomilerde Covid-19 salgını döneminde uygulanan destekleyici politikalarla belirgin bir şekilde artmıştır. Yüksek borçluluk seviyeleri küresel ekonomik ve finansal istikrar için bir risk unsuru olarak değerlendirilmektedir. Salgın sonrası göreli olarak azalmasına karşın, borçlanma eğiliminin önümüzdeki dönemde de devam etmesi ve 2024-2028 döneminde genel devlet brüt borç stokunun GSYH’ya oranının gelişmiş ekonomilerde yüzde 113,1’e, yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomilerde ise yüzde 68,5 seviyesine yükselmesi beklenmektedir. Birçok ülkede yüksek borç seviyeleri, artan finansman maliyetleri, yavaşlayan büyüme ve devlete yönelik artan talepler ile mevcut mali kaynaklar arasında artan uyumsuzluk yaygınlaşmaktadır. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Süregelen ticaret savaşları, jeopolitik gerilimler, savaşlar ve doğal afetler bu dönemdeki en yüksek küresel ekonomik risk unsurlarıdır. 2020 yılında Covid-19 salgınıyla birlikte tarihsel düşük seviyeleri gören Brent petrol fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşının da etkisiyle Ağustos 2014’ten bu yana ilk defa 100 dolar sınırını aşarak 2022 yılı Mart ayında 123 dolar düzeyine kadar yükselmiştir. Ancak, 2022 yılının ilk yarısından itibaren sıkılaşan küresel finansal koşullar nedeniyle küresel durgunluk fiyatlamalarının etkili olmasıyla, üretim kısıtlamalarına rağmen petrol fiyatlarının 73 dolar seviyesine kadar indiği gözlenmiştir. Petrol üretici ülkelerin üretim kararlarından destek alan petrol fiyatları, yakın zamanda yükselerek 90 dolar civarında seyrini sürdürmektedir. Önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarında Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilimin devamı, Ortadoğu’daki jeopolitik gelişmeler, ABD’deki üretim miktarı, OPEC’in üretim kesintileri, küresel talebi belirleyen ekonomik aktivite ve ticaret gerilimlerinin seyri belirleyici olacaktır. Gelişmiş ekonomilerde, uygulanan sert tedbirlere rağmen çekirdek enflasyon halen katılığını korumakta ve sektörel fiyat katılıkları ile piyasa aksaklıları, küresel toparlanma üzerinde baskı yaratmaktadır. Emtia fiyatları yenilenen jeopolitik gerilimler ve iklim değişikliğine bağlı aksaklıklar nedeniyle daha oynak hale gelmektedir. Gelişmiş ekonomilere ek olarak Çin ekonomisindeki süregelen kırılganlıklar nedeniyle sanayi ürünlerine olan talepteki zayıflama, beklentileri de olumsuz etkilemektedir. Buna ilaveten dijitalleşme ve teknoloji alanında izlenen dönüşümler, ülkelerin küresel ticaret içindeki paylarının yeniden şekillenmesine yol açabilecektir. Bu gelişmeler bazı ülkeler için risk iken, bu alana hazırlıklı olan ülkeler için fırsatlar barındırmaktadır. -On İkinci Kalkınma Planının Temel Amaç ve İlkeleri- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri On İkinci Kalkınma Planı, ülkemizin sürdürülebilir kalkınma sürecinin stratejik bir yaklaşımla yönetilmesini teminen mevcut kaynakların ekonomik ve sosyal açıdan en fazla katma değer üreten alanlara yönlendirilmesi için yol gösterici bir işlev üstlenecektir. Kalkınma Planı, toplumun tüm kesimleri için uzun vadeli bir perspektif ve hedef birliği sağlamaya hizmet edecektir. Kalkınma sürecinde insan odaklılık, katılımcılık, kapsayıcılık, hesap verebilirlik ve şeffaflık ilkelerini esas alan bütüncül bir yaklaşım izlenecektir. On İkinci Kalkınma Planı milletimizin temel değerlerini ve beklentilerini esas alarak kalkınma hedeflerimize ulaşılmasını sağlayacak kapsamlı bir yol haritası olacak, ülkemizin muasır medeniyetler seviyesinin üzerine çıkarılması temel hedefimiz olmaya devam edecektir. Bu kapsamda yeşil ve dijital dönüşümü odağa alan, sanayi sektörünün tarım ve hizmetler sektörleriyle bütünleşik olarak başat rol üstlendiği, ülkemizin dünya ticaretindeki konumunun güçlendiği, kaliteli finansman imkânlarının sağlandığı, nitelikli beşeri sermayeyle azami istihdam oluşturan istikrarlı bir büyüme modeli uygulanacaktır. -Planın Hedef ve Politikaları- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı genel çerçevesinde; -Hukukun üstünlüğünü, demokrasiyi, temel hak ve hürriyetleri güçlendirmek, -İyi yönetişim anlayışını kurumsallaştırmak, -Beşeri ve sosyal yapımızı geliştirmek, -Afete dirençli yaşam alanları, akıllı ve sürdürülebilir şehirler oluşturmak, -Ekonomide istikrar ve sürdürülebilirliği sağlamak, -Her alanda yeşil ve dijital dönüşüm odaklı rekabetçiliği tesis etmek, -İhracata dayalı nitelikli büyümeyi sağlamak, -Enerji ve gıda arz güvenliğini tesis etmek ve uluslararası işbirlikleri ile stratejik ortaklıkları güçlendirmek konularında somut adımlar atılacaktır. On İkinci Kalkınma Planı; “istikrarlı büyüme, güçlü ekonomi”, “yeşil ve dijital dönüşümle rekabetçi üretim”, “nitelikli insan, güçlü aile, sağlıklı toplum”, “afetlere dirençli yaşam alanları, sürdürülebilir çevre” ve “adaleti esas alan demokratik iyi yönetişim” olmak üzere beş ana eksenden oluşmaktadır.     İSTİKRARLI BÜYÜME, GÜÇLÜ EKONOMİ -Büyüme- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, İstikrarlı büyüme, güçlü ekonomi ekseni kapsamında refah seviyemizin artmasını sağlayacak temel unsur olan milli gelirimizin istikrarlı bir biçimde büyümesine her dönemde olduğu gibi öncelik vermekteyiz. Küresel ekonomide belirsizliklerin tırmandığı bu dönemde Türkiye ekonomisi diğer ülke ekonomilerinden olumlu ayrışmakta, gelişmiş ülkelere yakınsama sürecini hızla devam ettirmektedir. 2002 yılında 9 bin 279 dolar olan Satın Alma Gücü Paritesine göre kişi başı gelirimiz 2022 yılında 37 bin 445 dolara kadar yükselmiş, AB ortalamasına yakınsama oranı 2002 yılındaki yüzde 38,3 seviyesinden 2022 yılında yüzde 69’a kadar yükselmiştir. 2023 yılında hedeflediğimiz büyüme artışıyla Satın Alma Gücü Paritesine göre kişi başına gelirimizin yaklaşık 41 bin dolar seviyesine çıkmasını bekliyoruz. 2022 yılı itibarıyla Satın Alma Gücü Paritesi cinsinden GSYH büyüklüğüne göre dünyanın en büyük 11’inci ekonomisi olarak konumlanan Türkiye ekonomisi yaklaşık 906 milyar dolar cari GSYH büyüklüğü ile dünyada 19’uncu sırada yer almakta, 2023 yılında ise IMF tahminlerine göre 17’nci sıraya yükselmesi beklenmektedir. Plan döneminde, sanayi sektörünün verimlilik ve rekabetçiliği odağına alan üretim yapısıyla başat rol üstlendiği, hizmetler sektöründe döviz kazandırıcı alanların çeşitlendirildiği ve tarım sektöründe gıda arz güvenliğinin sağlandığı bir yapı tesis edilecektir. Bu çerçevede, Plan döneminde büyüme oranının yıllık ortalama yüzde 5,0 oranında gerçekleşmesi ve dönem sonunda kişi başına gelirin 17.554 dolara ulaşması hedeflenmektedir. Büyümenin Plan döneminde dengeli bir yapıda gerçekleşmesi, üretim faktörleri yönüyle verimlilik, üretim sektörleri yönüyle sanayi sektörü ve harcamalar yönüyle ise yatırımların ve ihracatın artırılmasına yönelik politikalar hayata geçirilecektir. Üretimde yapısal dönüşümün sağlanmasına yönelik sektörel önceliklendirme yaklaşımı aktif sanayi politikalarıyla sürdürülecektir. İmalat sanayii kapasitesinin geliştirilmesine odaklanılarak sanayi sektörünün GSYH içerisindeki payının 2023 yılı için öngörülen 24,7 seviyesinden Plan dönemi sonunda yüzde 26,9’a ulaşması sağlanacaktır. -Dış Ticaret- Küresel ticarette yeşil dönüşüm ve dijitalleşme, dünya genelinde önemli bir odak noktası haline gelmiş durumdadır. Bu bağlamda, Türkiye'nin değer zincirlerindeki konumunun daha ileri seviyelere taşınması yoluyla katma değeri yüksek ihracat potansiyelinin artırılması, enerji ve imalat sanayiinde ithalat bağımlılığının düşük seviyelere indirilmesi, turizmin yanı sıra yazılım gibi alanlarda hizmet gelirlerinin çeşitlendirilmesi ve böylece cari işlemler dengesinde sürdürülebilir bir iyileşme sağlanması amaçlanmaktadır. Gümrük Birliğinin güncellenmesine yönelik Avrupa Birliği kurumları ve üye ülkeler nezdinde çalışmalara devam edilecektir. Plan döneminde uygulamaya konulacak politika ve tedbirlerle ihracatın 375,4 milyar dolara, ithalatın ise 481,4 milyar dolara ulaşması ve turizmde hedeflenen gelir artışıyla cari işlemler açığının milli gelire oranının dönem sonunda yüzde 0,2 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir. -Enflasyon ve Para Politikası- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Bütüncül bir anlayış içerisinde para ve maliye politikası araçlarının etkin şekilde kullanımıyla enflasyonla mücadeleye kararlılıkla devam edilerek enflasyonun orta vadede tek haneli rakamlara düşürülmesi ve fiyat istikrarının sağlanması birincil önceliğimizdir. Bu doğrultuda, parasal aktarım mekanizmasının etkin işleyişi için tüm politika araçları kararlı ve bağımsız bir şekilde kullanılmaya devam edilecek, dalgalı döviz kuru rejimi sürdürülürken belirlenen hedefin gerektirdiği fiyat istikrarının sağlanması için gerekli ön koşullar tesis edilecektir. Enflasyonla mücadelemizi sürdürürken, hayat pahalılığının yol açtığı zorlukları telafi edecek gerekli politikalar da hayata geçirilecektir. Memurumuzu, işçimizi ve emeklimizi hiçbir şekilde enflasyona ezdirmeyecek, vatandaşlarımızın refah seviyelerini artıracak politikalar önceliklendirilecektir. Dezenflasyon sürecinin başarıyla hayata geçirilmesi ile kalıcı sosyal refahın zemini güçlendirilecektir. -İşgücü Piyasası- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Çalışma çağında olup işgücünün dışında yer alan bireylerin işgücüne dâhil olma imkânları genişletecektir. Dönüşen işgücü piyasasının ihtiyaçlarına yönelik olarak nitelikli ve odaklı eğitimin yaygınlaştırılması ile beceri uyumu artırılacaktır. Plan dönemi boyunca işgücüne katılım oranlarındaki artışa rağmen 5 milyon ilave istihdam sağlanarak işsizlik oranının dönem sonunda yüzde 7,5’e gerilemesi hedeflenmektedir.     -Yurt İçi Tasarruflar- On İkinci Plan döneminde yüksek oranlı ve istikrarlı büyümenin sağlanmasında finansmanın sürdürülebilir ve sağlıklı kaynaklardan temin edilmesi önem arz etmektedir. Plan dönemi sonunda yurt içi tasarrufların millî gelire oranının yüzde 32’nin üzerine çıkarılması hedeflenmektedir. Bu çerçevede, BES daha cazip hale getirilecek, sürdürülebilir tüketim davranışlarının toplumda yaygınlaştırılması desteklenecek, finansal okuryazarlığın artırılması amacıyla hanehalkı ve firmalarda tasarruf yapma farkındalığı geliştirilecektir. -Mali Piyasalar- Plan döneminde ulaşılması öngörülen büyüme hedefleri doğrultusunda finansal piyasaların reel sektörün finansman ihtiyacını düşük maliyetle karşılayacak ve çeşitli finansal araçları kullanıma sunacak bir yapıya kavuşması amaçlanmaktadır. Sanayide yapısal dönüşümün hedeflendiği bu dönemde, hem finansal piyasaların ortaya konulan politikaların hayata geçirilmesinde etkili olması hem de ülkemizin küresel bir finans merkezi olma yönünde kararlı adımlarla ilerlemesi sağlanacaktır. Bu kapsamda, sermaye piyasaları geliştirilecek, finansal teknoloji ekosistemi güçlendirilecek ve faizsiz finansın sektör içerisindeki ağırlığı artırılacaktır. -Maliye Politikası- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Kamu maliyesinde öngörülebilir bir yaklaşımla istikrarlı ve sürdürülebilir yapının güçlendirilmesi On İkinci Kalkınma Planı döneminin temel amacıdır. Maliye politikası, enflasyon hedefi ve cari işlemler dengesiyle uyumlu büyüme ortamını destekleyecek şekilde uygulanacaktır. Afet sonrası iyileştirmeye ve risklerin azaltılmasına yönelik harcamalar hariç kamu açığı, mali konsolidasyon uygulamalarıyla kontrol altında tutulacak, mali disiplin Plan döneminde makroekonomik istikrarın önemli bir çıpası olmaya devam edecektir. Harcama programları gözden geçirilerek rasyonelleştirilmeye devam edilecek, vergi tahsilatında etkinlik artırılacak, vergi adaletini güçlendirici ve vergi tabanını genişletici reformlar yapılacaktır. Kamu maliyesi, para politikasıyla uyumu da gözetilerek fiyat istikrarının sağlanması, yeşil ve dijital dönüşümü yakalayan sürdürülebilir kalkınma ve büyüme ortamının tesisi, cari işlemler açığının kontrol altında tutulması ve gelir dağılımında adaletin sağlanmasında etkin bir araç olarak kullanılmaya devam edilecektir. Bu çerçevede; Plan dönemi sonunda, GSYH’ya oranla, 2023 yılında yüzde 6,4 olarak öngördüğümüz kamu kesimi borçlanma gereğinin yüzde 1,8’e, 2023’te yüzde 6,4 olarak öngördüğümüz merkezi yönetim bütçe açığının ise yüzde 2’ye gerileyeceği öngörülmektedir. -Sosyal Güvenlik Sistemi ve Finansmanı- Plan döneminde sosyal güvenlik sisteminin uzun dönemli mali sürdürülebilirliğini güçlendirmek amacıyla sosyal güvenlik kapsamı artırılacak ve sistem daha adil ve etkin bir yapıya kavuşturulacaktır. Mali sürdürülebilirlik amacı doğrultusunda prim tabanı genişletilecek aynı zamanda kayıt dışılıkla mücadele edilerek prim tahsilatlarının etkinliği artırılacak ve kişilerin istihdamda kalmasını sağlayıcı düzenlemeler yapılacaktır. -Kamu İşletmeciliği ve Özelleştirme- Kamu işletmeleri etkin ve verimli çalışarak ekonominin rekabet gücünü artıracak ve kamu maliyesi üzerinde daha az yük oluşturacaktır. Bu kapsamda KİT yönetişim reformu hayata geçirilecek, KİT’lerin nitelikli personel istihdam etmesi sağlanacak, kurumsal kapasiteleri geliştirilecek, organizasyonel yapıları güçlendirilecek ve aralarındaki koordinasyon artırılacaktır. -YEŞİL VE DİJİTAL DÖNÜŞÜMLE REKABETÇİ ÜRETİM- -­İmalat Sanayii ve Öncelikli Sektörler- Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunun Değerli Üyeleri, Milli gelirimizin 2003-2022 dönemindeki yüzde 5,4’lük reel ortalama büyüme hızına karşın aynı dönemde imalat sanayii yüzde 6,1 büyüyerek refaha daha fazla katkıda bulunmuştur. Aynı zamanda son on yıla bakıldığında ülkemiz imalat sanayii, üst-orta gelir grubu ülkelerin ortalamasından daha yüksek bir büyüme oranına sahiptir. Küresel tedarik zincirlerindeki değişimler ve büyük pazarlara yakınlık büyüme hedeflerine ulaşmada sanayi politikalarının önemini artırmıştır. İmalat sanayiinin pozitif dışsallıkları hem kendi alt sektörlerinde hem de hizmet ve inşaat sektörlerinde üretim ve istihdam oluşturmaya ve cari işlemler açığının azaltılmasına katkı sunmaktadır. Bu kapsamda, öncelikli sektör olarak belirlenen; Plan dönemi boyunca başta öncelikli sektörler olmak üzere sanayide teknoloji, yenilikçilik, ürün kalitesi, verimlilik ve ihracat kapasitesi artışı, endüstriyel kapasitenin dönüştürülmesi, iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi ve rekabetçiliğin artırılmasını hedeflemekteyiz. İmalat sanayiinde başta öncelikli sektörler olmak üzere tüm sektörlerde yeşil ve dijital dönüşüm ekseninde rekabet gücünün ve verimliliğin artırılması suretiyle yüksek katma değerli üretim yapısını sağlamak amacıyla sanayi envanteri oluşturulacak, sanayi ana planı hazırlanacak, veriye dayalı sanayi politikaları oluşturulacaktır. Ürün bazlı çalışmalar yapılarak ara malı, stratejik ürün ve teknolojiler için yatırım yol haritaları hazırlanacaktır. Gübre ve petrokimya başta olmak üzere sanayinin ihtiyaç duyduğu yeni yatırımlar hayata geçirilecektir. Başta OSB’ler olmak üzere uygun yatırım yerlerinin geliştirilmesi, artırılması, kiralama ve tahsis süreçlerinin kolaylaştırılması sağlanacaktır. Demiryolu yük taşımacılığının payı artırılacak, limanlar ve lojistik merkezleri ile iltisak hatları kurulacaktır. Savunma alanındaki teknolojik kabiliyetlerin sivil alanda kullanımı sağlanacaktır. -Öncelikli Gelişme Alanları- -Tarım ve Gıda- Sayın Başkan, Değerli Üyeler, Tarım sektöründe; -       Tarım ve gıda sektöründe; üretimin ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarını bütüncül olarak ele alan, -       Teknoloji kullanım düzeyi ve verimliliği yüksek, örgütlü, rekabetçi, arz-talep dengesi çerçevesinde planlı üretim yapılan, -       Doğal kaynakları etkin ve sürdürülebilir kullanan ve -       Toplumun yeterli ve dengeli beslenmesini sağlayan bir tarım sektörü hedeflenmektedir. Tarımsal altyapının güçlendirilmesi amacıyla 750 bin hektar alan sulamaya açılacak ve böylece sulamaya açılan brüt tarımsal alan kümülatif olarak 7,85 milyon hektara ulaşacak, ekonomik olarak sulanabilecek alan miktarı olan 8,5 milyon hektarın yüzde 92,4’ü sulanabilecektir. Suyun tarımda etkin ve verimli kullanılması amacıyla mevcut sulama sistemlerinin modernizasyonu ve rehabilitasyonu yapılacak, suyun hacimsel olarak fiyatlandırılması çalışmaları yapılacak ve tasarruf edilen su ile ilave alanların sulamaya açılması sağlanacaktır. 2,5 milyon hektar tarım arazisinin toplulaştırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecek ve arazi kullanım planlarının hazırlanması tamamlanacaktır. Üretici örgütlenmesi güçlendirilecek, sera gazı salımının azaltılması için çevre dostu tarımsal uygulamalar desteklenerek yaygınlaştırılacaktır. Sürdürülebilir orman yönetimi ve düşük karbonlu kalkınma hedefi çerçevesinde orman varlığı koruma-kullanma dengesi gözetilerek artırılacak ve elverişli arazilerde endüstriyel ağaçlandırma faaliyetleri sürdürülecektir. Orman ürünlerinin döngüsel ekonomi çerçevesinde mümkün olan en uzun süreli kullanımı teşvik edilecek ve geri dönüşümü artırılacaktır. Orman yangınlarını önleyici tedbirlerin artırılması sağlanacak, karar destek sistemleri güçlendirilecek ve kara ve hava taşıt filosunun artırılmasına devam edilecektir. Yangınlarla mücadelede önümüzdeki yıllarda, yerli imkânlarla üretilecek yangın söndürme helikopterleri envantere katılacaktır.     -Enerji ve Madencilik- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Bu Planda enerji sektörü öncelikli gelişme alanlarımıza dahil edilerek enerjinin sürekli, kaliteli, sürdürülebilir, güvenli ve karşılanabilir maliyetlerle arzını, enerji temininde kaynak çeşitlendirmesini sağlayacağız. 2053 yılı net sıfır emisyon hedefini esas alarak yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını değerlendirerek enerjide kendine yeterliliğini en üst seviyeye yükselten, nükleer teknolojiyi elektrik üretiminde kullanan, enerji verimliliğini artıran, enerji teknolojilerinde yerlileşmeyi önceleyen, yeni teknolojileri entegre eden ve uluslararası enerji ticaretinde stratejik konumumuzu güçlendiren rekabetçi bir enerji sektörü yapısına ulaşmayı hedefliyoruz. Bu çerçevede, enerjinin her alanda verimli kullanımına yönelik çalışmalar sürdürülecektir. Akkuyu Nükleer Güç Santrali bütün üniteleri ile devreye alınacak ve ilave nükleer santral kurulumlarına yönelik çalışmalara devam edilecektir. Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Tesisinin kapasitesi artırılacak ve Sakarya Doğal Gaz Sahasından üretilecek doğal gazın ekonomiye kazandırılmasına yönelik faaliyetler sürdürülecektir. Madencilik alanında yerli kaynaklara yönelik arama, üretim ve Ar-Ge faaliyetleri artırılacaktır. Madencilik ürünlerinin yurt içinde işlenmesine ve uç ürün geliştirilmesine öncelik verilecek, denizlerde petrol ve doğal gaz arama faaliyetleri kapsamında sismik ve sondaj çalışmaları yoğunlaştırılacaktır. Yurt dışında uygun yatırım ve üretim imkânları belirlenerek maden, petrol ve doğal gaz arama ve yatırım konularında işbirlikleri geliştirilecektir. -Savunma Sanayii- Savunma sanayisi alanında ülkemizin savunma ve güvenlik ihtiyaçlarını milli teknolojilerin ve yeteneklerin azami ölçüde kullanımını temin ederek karşılamak, savunma ve havacılık sanayiinin rekabetçiliğini küresel ölçekte artırmak, savunma sanayiinde edinilen kabiliyetlerin sivil sektöre yayılımını da sağlayarak ülkemiz için önemli ekonomik değer üreten bir seviyeye taşımak temel amacımızdır. Bu kapsamda, savunma sanayii ihracatının 6 milyar dolardan 11 milyar dolara çıkarılması sağlanacak, savunma sanayii yerlilik oranı yüzde 80’den 85’e yükseltilecektir. -Turizm- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Turizm öncelikli alanında değişen tüketici eğilimleri doğrultusunda turizmin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bununla birlikte sezon süresinin uzatılması, hizmet kalitesinin yükseltilmesi ve daha fazla harcama eğilimi olan ziyaretçinin ülkemize çekilmesiyle ziyaretçi başına turizm gelirinin artırılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda 2028 yılında 82,3 milyon turist ve 100 milyar dolar turizm gelirine ulaşılması sağlanacak, kişi başına ortalama harcama 905 dolardan 1.215 dolara çıkarılacaktır. Ziyaretçi başına turizm gelirinin artırılması amacıyla daha fazla gelir bırakan turizm çeşitleri geliştirilecek; gastronomi, golf, alışveriş, kruvaziyer, kültür, kış, sağlık gibi türler başta olmak üzere turizmin çeşitlendirilmesi suretiyle on iki aya yayılması sağlanacak, yeni kaynak pazarlara yönelik tanıtım faaliyetlerine ağırlık verilecektir.   -Diğer Sektörel Politikalar- -İş ve Yatırım Ortamı- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, "İş ve Yatırım Ortamı" başlığı altında işlemlerin en az evrak sayısı, en kısa süre ve en düşük maliyetle yapılmasını hedefliyoruz. Bürokratik ve hukuki öngörülebilirliğin daha da güçlendireceğiz. Nitelikli uluslararası doğrudan yatırımlardan daha fazla yararlanılması yoluyla yatırım, istihdam, üretim ve ihracat artırılarak ülkemizin yurt içi ve uluslararası piyasalar için tedarik ve üretim merkezi haline gelmesini sağlayacağız. -Bilim, Teknoloji ve Yenilik- Katma değeri yüksek ürün ve hizmet geliştirme kapasitesini artıran, toplumsal zorluklara çözüm üreten, ikiz dönüşümü destekleyen ve işbirliğine dayalı bilim, teknoloji ve yenilik ekosistemi oluşturmak temel amaçlarımızdandır. Bu doğrultuda Ar-Ge harcamasının gayrisafi yurt içi hasılaya oranının yüzde 2,05’e yükseltilmesi, Ar-Ge harcamalarında özel sektörün payının yüzde 61’den yüzde 67’ye çıkarılması ve Ar-Ge insan kaynağı kapasitesi ve niteliğinin güçlendirilerek tam zaman eş değer Ar-Ge personel sayısının 221 binden 440 bine çıkarılması hedeflenmektedir. Destek miktarı ve çeşitliliği artırılırken kamu alımlarının etkin bir araç olarak kullanılması sağlanacaktır. Ayrıca başta Ay Araştırma Projesi ile yerli ve milli uydu geliştirme projeleri olmak üzere ülkemizin uzay alanında teknoloji üretme kabiliyeti artırılacak, sağlık teknolojileri, yarı iletken teknolojileri ve kutup araştırmaları gibi stratejik alanlarda Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri geliştirilerek sürdürülecektir.   -Girişimcilik ve KOBİ’ler- KOBİ ve girişimcilerin niteliklerini dikkate alan odaklı politikalar aracılığıyla finansmana erişim imkânlarının ve kurumsallaşmalarının geliştirilmesini hedefliyoruz. KOBİ’lerin yenilikçilik kapasitelerinin ve ölçeklerinin büyütülerek tedarik zincirlerinde daha güçlü bir biçimde yer almalarını, daha etkin ve verimli olarak büyümeye ve istihdama katkılarının artırılmasını sağlayacağız. -Fikri Mülkiyet Hakları- Fikri mülkiyet hakları alanında yenilikçi fikir ortamının geliştirilmesine, hak sahiplerinin haklarının yurt içinde ve yurt dışında etkin şekilde korunmasına, uygulanacak desteklerle yenilikçiliğe ve katma değerli küresel marka oluşturulmasına imkân sağlanması ve hak ihlallerine karşı etkin mücadele edilmesine yönelik politikalar yürüteceğiz. -Bilgi ve İletişim Teknolojileri- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yerli katma değerin artırılması, bu teknolojilerin etkin ve yaygın kullanılması yoluyla ekonomide verimliliğin ve rekabetçiliğin sağlanması ve orta vadede ülkemizin teknolojide dışa bağımlılığının azaltılmasını amaçlıyoruz. Fiber ve mobil altyapıların daha da yaygınlaşması sağlanacak, bu alanda sektörel rekabet etkinleştirilecektir. Kamunun bilgi ve iletişim teknolojileri alımlarında yerlilik payının artırılması için alım süreçlerinde iyileştirmeler yapılacaktır. KOBİ’lerde ihtiyaç duyulan bilgi ve iletişim teknolojileri çözümlerinde bulut bilişim ve açık kaynak kodlu yazılım kullanım oranı artırılarak KOBİ’lerin dijitalleşmesini hızlandıracak merkezi altyapı, program ve farkındalık faaliyetlerine ağırlık verilecektir. Millî çözümlere dayalı siber güvenlik ekosisteminde yer alan ürün ve hizmetler küresel muadiller seviyesine ulaştırılacak, yapay zekâ alanında da bir ekosistem oluşturulacaktır. Siber güvenliğe mevzuat bütünlüğü ve kurumsal yapılanma ile birlikte kapsamlı bir çerçeve oluşturulacak ve teknik altyapı bütünleştirilerek anlık takip mekanizması oluşturulacaktır. e-Devlet Kapısına yeni hizmetler eklenecek ve hizmetlerin bütüncül, kullanıcı odaklı ve katılımcı bir yaklaşımla sunumu yaygınlaştırılacak ve kullanımı artırılacaktır. -Lojistik ve Ulaştırma- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Ulaştırma ve lojistik alanında Türkiye’nin coğrafi avantajından en iyi şekilde faydalanarak güvenli, erişilebilir, bütüncül, çevre dostu ve düşük maliyetli bir ulaştırma sisteminin tesis edilmesi ve lojistikte bölgesel bir üs olma potansiyelimizden azami düzeyde faydalanılması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, imalat sanayii başta olmak üzere ekonomi genelinde üretim, tüketim ve ticaret merkezlerinin birbirine bağlanması amacıyla modlar arası taşımacılığın yaygınlaştırılması, demiryolu yatırımlarında yük taşımacılığına odaklanılması ve lojistik maliyetlerin azaltılması yoluyla verimliliğin ve rekabetçiliğin artırılması sağlanacaktır. Plan döneminde, karasal yük taşımacılığında demiryolunun payı yüzde 5,76’dan 7,60’a çıkarılacak, devam eden demiryolu projeleri tamamlanacak ve mevcutlar modernize edilecek, demiryollarında elektrikli hat oranı yüzde 52’den yüzde 72’ye, sinyalli hat oranı ise yüzde 58’den yüzde 80’e çıkarılacaktır. Doğu Akdeniz bölgesinde büyük ölçekli bir ana liman ve yeni bir tersane kurulmasına yönelik hazırlıklar tamamlanacaktır. Yeni limanların ölçek ekonomisinden azami faydalanacak şekilde bütüncül kıyı planlamalarına uygun olarak hayata geçirilmesi sağlanacaktır. Şehir içi ve şehirlerarası ulaşım altyapısının iklim değişikliği ve afetlere karşı güvenli hale getirilmesi için risk analizleri yapılarak ihtiyaç duyulan güçlendirme ve tadilat projeleri tamamlanacaktır. Kentlerdeki trafik sıkışıklığının, kazaların ve hava kirliliğinin azaltılması amacıyla kent içi ulaşımda talep yönlü politikaların uygulanmasıyla özel araç yerine toplu taşıma sistemlerinin kullanımı özendirilecektir. Mevcut altyapının daha verimli kullanılabilmesi, trafik güvenliğinin artırılması, ulaşım talebinin doğru bir şekilde yönetilebilmesini teminen akıllı ulaşım sistemi uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. -Ticaret Hizmetleri, Gümrük Hizmetleri, Tüketicinin Korunması- Ülkemizin alıcı ve satıcıların etkin bir biçimde buluşturulduğu, fiyatların etkin işleyen sağlıklı piyasa koşullarında belirlendiği, üretici ve tüketici haklarının korunduğu, kalite odaklı, kolay ve düşük işlem maliyetli bir ticaret ortamına sahip olması sağlanacaktır. e-İhracatın ihracat içindeki payının 2022 yılındaki yüzde 0,86 seviyesinden yüzde 10’a çıkarılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda, Türkiye e-İhracat Platformu ve e-İhracat Konsorsiyumları hayata geçirilecek, şirketlerin, pazaryerlerinin ve perakende e-ticaret sitelerinin yurt dışında satış yapabilmeleri desteklenecek, e-ihracat gümrük işlemleri sadeleştirilecek, e-ticaret hacminin düşük olduğu illerin e-ticarete katılım oranı artırılacaktır. Ticaret hizmetlerinde iş ve işlemlerin etkin biçimde yapılabilmesi ancak tüketici haklarının gözetildiği ve korunduğu bir ortamla mümkündür. Bunun için tüketici hakem heyetleri 81 il merkezinde olacak şekilde yeniden yapılandırılacaktır. Tüketici Şikâyet Platformu oluşturularak tüketici uyuşmazlıklarının elektronik ortamda çözülebilmesi sağlanacak, piyasa gözetim ve denetimi faaliyetleri etkinleştirilecektir. Bu çalışmalarla birlikte tüketici ürünlerindeki güvensizlik oranı yüzde 1,3’e düşürülecektir. Gümrük hizmetleri yeşil ve dijital dönüşüme uygun bir yapıya kavuşturulacaktır. Gümrük idarelerinde sürdürülen modernizasyon ve yapım projelerinin tamamlanarak yeni gümrük tesislerinin hizmet vermesi sağlanacaktır. Kalite odaklı bir yaklaşımla gümrük işlemlerinin hız kazanması ve ticaret erbabı ile tüketicinin haklarının gözetilmesi sağlanacaktır. -Devlet Yardımları- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Bildiğiniz gibi Hükümetimiz tarafından birçok alanda teşvik, destek gibi farklı adlarla devlet yardımları uygulanmaktadır. Bu yardımların amacı, sektörel yönlendirme ve özendirmeyle yatırım, üretim ve istihdamı artırmak, uluslararası rekabet gücümüzü geliştirmek, kalkınma sürecimizi hızlandırmak, bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmak ve piyasa ekonomisine işlerlik kazandırmaktır. Kuracağımız izleme sistemi ile devlet yardımlarının etkinliğini analiz ederek artıracağız. Oluşturduğumuz etki değerlendirme sistemine devlet yardımı uygulayan kurum ve kuruluşlarımızın adaptasyonunu sağlayarak devlet yardımlarının etkilerini ölçecek, etkin olanları sürdürecek, öngörülen etkiyi doğurmayanları gözden geçireceğiz. Ayrıca, benzer nitelikte olanları tespit ederek uyumlaştıracak, yeşil ve dijital dönüşüm başta olmak üzere ihtiyaç duyduğumuz alanlarda etkili devlet yardımları geliştireceğiz.   NİTELİKLİ İNSAN, GÜÇLÜ AİLE, SAĞLIKLI TOPLUM Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı insan odaklı, kapsayıcı bir kalkınma yaklaşımı benimsenerek dayanıklı bir aile ve toplum yapısı ile milli ve insani değerleri haiz, eğitimli, kültürlü, üretken ve sağlıklı nesillerin geleceğe taşınmasını amaçlamaktadır. -Eğitim- Bu çerçevede eğitim sisteminde bireylerin kişilik ve kabiliyetlerini geliştiren, fırsat eşitliğine dayalı, kaliteyi yükselten bir dönüşüm programı uygulanmaktadır. Kapsayıcı, fırsat eşitliğine dayalı kaliteli bir eğitime ve hayat boyu öğrenme imkânlarına erişimin sağlanması en önemli eğitim politikaları arasındadır. Çalışma çağındaki nüfusta işgücüne katılımın dışında yer alan kesimlerin işgücüne dâhil olmalarına imkân sağlanacaktır. Daha kaliteli eğitim ve yaygınlaştırılmış mesleki ve odaklı eğitim imkânlarıyla işgücünün yetkinlikleri ve iş hayatıyla uyumu geliştirilecektir. Yükseköğretim sistemimizin bu plan döneminde de güçlenmesi ve ülkemizin gelişimi için temel aktörlerden biri olmaya devam etmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda dünya akademik başarı sıralamalarında 2028 itibarıyla en az 10 üniversitemizin ilk 500’e girmesi sağlanacaktır. -Sağlık- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Kalkınma hedeflerine ulaşılmasında önemli unsurlardan biri de sağlık hizmetleridir. Sağlık hizmeti sunumunda bölgeler arası dağılımın iyileştirilmesi, fiziki altyapının ve insan kaynağının niteliği ve niceliğinin artırılması sağlanacaktır. Bu çerçevede, aile hekimlerince sunulan sağlık hizmetlerini nitelik ve nicelik olarak iyileştirmek suretiyle aile hekimi başına nüfusun 3.040’dan 2.700’e düşürülmesi hedeflenmektedir. Sağlık tesislerine yönelik yatırım planlanmalarıyla fiziki altyapının dengeli dağılımı sağlanacak, mevcut hastane yataklarının kullanım etkinliği yükseltilerek fiziki altyapının dengeli dağılım oranı 1,42’den 1,38’e düşürülecektir. Özel gereksinimi ve nadir hastalığı olan bireylere sunulan sağlık hizmetlerinin kapasitesi güçlendirilecektir. Aktif yaşlanmaya yönelik koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinin kapasitesi iyileştirilecek, yaşlıların sağlık hizmetlerine ulaşımı kolaylaştırılacak, yaşlı sağlığı (geriatri) ve palyatif bakım hizmetleri sunan merkezlerin sayısı artırılacaktır. Ülkemizin bulaşıcı hastalıklara, ani sağlık şoklarına, afet ve acil durumlara hazırlık ve müdahale kapasitesi güçlendirilecektir. Bağımlılıkla mücadele kapsamında sunulan hizmetlerin kapasitesi ile kalitesi iyileştirilecek, bu hizmetlere erişilebilirlik artırılacak ve hizmetlerin tamamlayıcı şekilde sunulması sağlanacaktır. Dijital sağlık çözümlerinin sağlık sistemi içerisinde etkin ve verimli kullanımı sağlanacak, dijital sağlık teknolojilerinin kullanımı yaygınlaştırılacak, hastanelerin dijitalleşme altyapısı desteklenecektir. Üniversite hastanelerinin yönetim modeli eğitim, araştırma ve hizmet sunum fonksiyonları itibarıyla etkin ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulacaktır. Ülkemizin sağlık turizmi alanında tanınırlığı ve tercih edilirliği artırılacak, sağlık turizmi hizmet kapasitesi nitelik ve nicelik olarak geliştirilecektir. -İstihdam ve Çalışma Hayatı- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, İstihdam ve çalışma hayatı alanında başta özel politika gerektiren gruplar olmak üzere toplumun tüm kesimlerine yeterli bir gelirle kayıtlı, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlandığı koşullarda iş imkânlarının sunulması temel amacımızdır. İkiz dönüşüm sürecinin etkilerinin fırsata dönüştürülmesi, çalışma çağındaki nüfusun azami oranda istihdam edilmesi, insan kaynağı niteliğinin yükseltilip etkin kullanıldığı verimli bir işgücü piyasasının oluşturulması hedeflenmektedir. Bu kapsamda mevcut ve yeni meslek alanları ile bu alanların gerektirdiği beceri düzeylerinin belirlenmesi ve güçlendirilmesi sağlanacaktır. Özel politika gerektiren grupların yeterli bir gelirle kayıtlı, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlandığı koşullarda işgücü piyasasına katılımı sağlanacaktır. Özellikle gençlerin istihdamının artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesine önem verilecektir. Kamu istihdam hizmetleri, yoksul hanelerin sürdürülebilir gelir kaynaklarına ulaşabilmesini desteklemek amacıyla hane temelinde geliştirilecek ve bu hanelerin İŞKUR hizmetlerinden faydalanması önceliklendirilecektir. Nitelikli işgücü kaybı önlenecek ve yurt dışında çalışan nitelikli vatandaşlarımızın Türkiye ile bağları güçlendirilerek mesleki bilgi ve tecrübe aktarımını sağlayacak mekanizmalar geliştirilecektir. Kayıt dışılığın azaltılmasına yönelik bilinçlendirme ve denetim faaliyetleri artırılacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri daha etkin ve verimli hale getirilecektir. -Aile- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Ailenin korunması ve güçlendirilmesine yönelik toplumsal yapıyı ilgilendiren her alanda aile dostu politikalar kapsayıcı, bütüncül ve katılımcı bir şekilde geliştirilerek uygulanacaktır. Plan döneminde ailede refah ve yaşam kalitesinin en üst düzeye çıkarılmasını hedefliyoruz. Ailenin her türlü zararlı eğilimden korunması ve sağlıklı nesillerin yetişmesi önceliğimizdir. -Kadın- Sürdürülebilir kalkınmanın temelinde toplumun tüm kesimlerinin, özellikle de ülkemiz nüfusunun yarısını oluşturan kadınların ve kız çocuklarının eğitime erişimleri, sosyal, kültürel, sportif ve ekonomik hayata katılımlarının artırılması, kaynaklara erişimlerinin kolaylaştırılması, kadının toplum içindeki statüsünün geliştirilmesi sağlanacaktır. Plan döneminde kadınların her alanda ve her seviyede temsil edilmesine ve güçlenmesine yönelik çalışmalar yoğunlaştırılacaktır. Kadın istihdamını artırmak üzere kaliteli, ekonomik ve erişilebilir bakım hizmetlerine ilişkin alternatif modeller geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması sağlanacaktır. Kadın üretici ve girişimcilerin iş hayatına katılmalarını sağlamak için üretimin, yenilikçi teknolojilerin ve işbirliğinin içinde olduğu program ve projeler hayata geçirilecektir. Fırsat eşitliği azami ölçüde tesis edilerek kadınların kamuda, özel sektörde ve siyasette, yönetim ve karar organlarında daha fazla yer almalarını sağlamaya yönelik yönlendirici ve teşvik edici yöntemler geliştirilecektir. Kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddet ve erken yaşta evliliklerle mücadeleye ilişkin yasal düzenlemelerin etkin uygulanmasına ve şiddete sıfır tolerans anlayışına titizlikle devam edilecektir. -Çocuk- Gelişmiş ve çoğu gelişmekte olan ülkelerle kıyaslandığında yüksek çocuk ve genç nüfus oranına sahip olma avantajına sahip ülkemizin bu nüfus potansiyelini en iyi şekilde değerlendirmesi ve ülke kalkınmasının itici gücü yapması için en önemli dönemin içinde yer almaktayız. Çocukların fiziksel, sosyal ve zihinsel gelişimlerini destekleyici kültürel, sanatsal, bilimsel ve sportif faaliyetler özendirilecek, yaygınlaştırılacak ve erişilebilir hâle getirilecektir. Gerek çocukların gelişimi gerek bakım verenlerin istihdamı ve sosyalleşmesi için erken dönem çocuk bakım imkânları artırılacak daha erişilebilir hale getirilecektir. “Çocukların yeri eğitim kurumlarıdır” yaklaşımı ile öncelikle tüm çocuklarımızın eğitimlerine aktif olarak devam etmeleri sağlayacak, erişim sorunu yaşayan çocuklar için fırsat eşitliği sağlayıcı etkin politikalar yürütülecektir. Çocukların mesleki yönlendirilmesi, çıraklık süreçleri ise kanuni sınırlar, gelişimlerine uygun saatler ve çocukların çalışmasına uygun ortamlar çerçevesinde yapılacaktır. Başta sokakta, ağır ve tehlikeli işlerde, aile işleri dışında ücret karşılığı, gezici ve geçici tarım işlerinde olmak üzere çocuk işçiliğiyle mücadele edilecektir. Koruma ve bakım altındaki çocukların öncelikle aile odaklı hizmetlerden yararlanmaları için çalışmalar yürütülecektir.   -Gençlik- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı, gençlerimizin kalkınmanın önemli itici gücü olma potansiyelini öne çıkarmayı amaçlamaktadır. Plan döneminde gençlerimizin eğitim hayatında kalmaları sağlanacak, daha erken yaşlarda etkin iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri sunulacak, yetenekleri ve istekleri doğrultusunda işgücü piyasasında talep edilen mesleklere uygun dönemlerde yönlendirilmeleri sağlanacaktır. Bu kapsamda eğitimde ve istihdamda yer almayan gençlerin profilleri belirlenerek eğitime, iş gücüne ve istihdama katılımlarını destekleyecek birey, aile ve toplum odaklı bütüncül bir yaklaşım geliştirilecektir. Gençlerimizin çok yönlü, sosyal, aktif bireyler olmalarını sağlayıcı kültürel, sanatsal, sportif faaliyetlerin ve bunlara erişimlerini sağlayıcı mekânların sayısı artırılacaktır. Gençler gönüllülük faaliyetleri kapsamında bilinçlendirilecek ve yönlendirilecek, gençlerin gönüllü faaliyetlere katılımı teşvik edilecek, gençlik alanında faaliyet gösteren STK’ların kurumsal kapasiteleri güçlendirilecektir. Bağımlılıkla mücadeleye kararlılıkla devam edilecek, çocuklarımızın ve gençlerimizin uyuşturucu maddelerle hiç tanışmamasını sağlama yaklaşımı esas alınacaktır. -Engelli Hizmetleri- On İkinci Kalkınma Plan döneminde engelliliğin erken tanı ve teşhisle müdahale edilerek önlenmesi veya en aza indirilmesi, başta bakım, eğitim ve istihdam olmak üzere engelli bireylere sunulan hizmetlerin iyileştirilmesi, engelli bireylerin toplumsal yaşamın tüm alanlarına engellerini hissettirmeyecek şekilde katılımlarının ve erişilebilirliğin sağlanması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, engelli bireylere sunulan hizmetlerde bireysel gereksinim ve destekler dikkate alınarak engellilerin bağımsız olarak toplumsal yaşama katılımları kolaylaştırılacak, ülkemizin özgün koşullarını dikkate alan sürdürülebilir uzun süreli bakım finansman modelinin belirlenmesine yönelik çalışmalar yürütülecektir. -Kültür ve Sanat- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Kültür ve sanat mirasımızın zenginlik ve çeşitliliğinin korunup geliştirilerek gelecek nesillere aktarılması, millî kültür ve kadim medeniyetimizin ortak değerleri etrafında toplumsal bütünlüğün ve dayanışmanın güçlendirilmesi, kültür ve sanat faaliyetlerinin toplum genelinde yaygınlaştırılarak kalkınmadaki çok boyutlu etkisinin artırılması temel amaçtır. Yurt içi ve yurt dışındaki somut ve somut olmayan kültür mirasımız; toplumun kültür, tarih ve estetik bilincini geliştirecek, kültür turizmine katkı sağlayacak ve afet riskini dikkate alacak şekilde korunacaktır. Kültürel altyapı unsurlarının daha verimli ve etkili kullanılabilmesi için mimarisi, işletme ve yönetim modeli işlevsel hale getirilecek, farklı etkinliklere imkân veren esnek mekânsal tasarımlar geliştirilecektir. Türkçe’nin zenginliği ortaya çıkarılarak dünyada yaygın ve geçerli bir dil haline gelmesi ve hayatın her alanında doğru kullanımı sağlanacaktır. Türk sinemasının dünyada tanınan bir marka haline gelmesi için sinema endüstrisinin gelişimi sağlanarak uluslararası rekabetçiliği artırılacaktır. Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin meydana getirdiği tahribatın giderilmesi çalışmalarında yerleşik kültürü yaşatan nüfusun ikametlerine dönmesinin sağlanması, tarihi ve kültürel dokunun bütüncül olarak ihya edilmesi ve tarihi dokunun bulunduğu eski kent bölgeleriyle yeni kent yerleşimleri arasındaki ilişkinin güçlendirilerek devam ettirilmesi sağlanacaktır. -Spor- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Sporcu potansiyeli olan çocuklarımızın erken yaşta yetenek havuzuna dâhil edilmesi, profesyonellerin niteliğinin artırılması, başta spor turizmi olmak üzere ülkemizin tüm spor dallarında dünya markası olmasına yönelik küresel ölçüde rekabet edebilen bir seviyeye ulaşılmasını sağlayacaktır. Ayrıca, eğitim kurumları ile kamuya ait tesislerin ortak kullanıma ve vatandaşların erişimine açılarak herkes için spor anlayışıyla sporun toplum geneline yaygınlaşan bir yaşam biçimine dönüştürülecektir. -Sosyal Hizmetler, Sosyal Yardımlar ve Yoksullukla Mücadele- On İkinci Kalkınma Planı döneminde,  ihtiyaç duyan toplum kesimlerinin bakım, rehabilitasyon, psikososyal destek gibi sosyal hizmetlere en iyi şekilde erişimlerinin sağlanması, aile odaklı bir yaklaşımla sosyal dışlanma riskinin en aza indirilmesi ve sosyal içermenin sağlanması için çalışmalar yürütülecektir. Kırsal kesimde iklim değişikliği ve kuraklık kaynaklı yoksulluğun etkilerinin hafifletilmesi için tarımsal faaliyetler çeşitlendirilecek, tarım arazilerinin etkin ve verimli kullanımı sağlanacaktır. Sosyal yardımların işgücüne katılıma mani olmayacak şekilde bütünleşik bir yapıda, aile odaklı ve fert başına asgari bir geliri garanti edecek şekilde yeniden kurgulanmasına yönelik çalışmalar hayata geçirilecektir.   -Gelir Dağılımı- On İkinci Kalkınma Planı döneminde ekonomik büyümenin toplumsal refaha dönüşmesi doğrultusunda tüm refah bileşenlerini toplum içinde adil dağıtmayı sağlayacak ve genel yaşam standardını önemli ölçüde yukarıya çekecek mali ve finansal politikalar yoluyla gelir dağılımının iyileştirilmesi hedeflenmektedir. Bu doğrultuda, enflasyonla mücadelede kullanılacak makroekonomik politikaların gelir dağılımını iyileştirici yönde uygulanması ve sosyal transferler aracılığıyla fırsat eşitliğinin artırılması sağlanacaktır. Adalet, eşitlik, ödeme gücü ve artan oranlılık ilkeleri gözetilerek vergilemenin gelir dağılımını iyileştirici etkisi perçinlenecektir. -Nüfus ve Yaşlanma- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Kalkınma Planında, genç ve dinamik nüfus yapısının korunması, aktif yaşlanma çerçevesinde yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam biçimlerinin desteklenmesi ve sağlık hizmetlerine erişimlerinin geliştirilmesi yoluyla ruhsal ve fiziki olarak hastalıklardan korunması, yaşam boyu öğrenme fırsatlarından faydalandırılması ve kuşaklar arası ilişkilerin güçlendirilmesiyle toplumsal, kültürel ve ekonomik hayata etkin katılımlarının sağlanması, fiziki ve ekonomik bağımsızlıklarının korunması ile yaşam kalitelerinin yükseltilmesi hedeflenmektedir. Aktif ve sağlıklı yaşlanma için yaşlılara sunulan sağlık ve bakım hizmetlerinin etkinliğinin ve kalitesinin artırılması sağlanacaktır. Bakım ve sağlık hizmetlerine evden erişimin kolaylaştırılması amacıyla “tele bakım” ve “tele sağlık” uygulamaları yaygınlaştırılacaktır.   -Uluslararası Göç- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Bilindiği üzere, ülkemiz sahip olduğu coğrafi konum ve tarihî geçmiş sebebiyle geçmişten bugüne göç olaylarıyla karşı karşıya kalmaktadır. On İkinci Kalkınma Planı döneminde, bütüncül, özgün, değişen ihtiyaç ve şartlara göre yenilenebilen, etkin ve sürdürülebilir bir göç yönetimi sağlanarak düzensiz göçün önlenmesi amaçlanmaktadır. Göç yönetimine ilişkin kurumsal kapasite güçlendirilecek, vize ve ikamet uygulamaları düzenli göçü sağlıklı yönetmek, düzensiz göçü önlemek üzere planlı, öngörülü ve etkin olarak yürütülecektir. Türkiye’de bulunan geçici koruma ve uluslararası koruma altındaki kişilerin sosyal, ekonomik ve kültürel hayata uyumları desteklenecektir. -Yurt Dışında Yaşayan Türkler- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Yurt dışında yaşayan 6,5 milyonu aşkın vatandaşımızın yaklaşık 5,5 milyonu Batı Avrupa ülkelerine yerleşmiş bulunmaktadır. On İkinci Kalkınma Planı döneminde, kültürel kimliğini muhafaza eden, anavatan bağını sürdüren, yaşadığı ülkede bireysel ve toplumsal haklarını koruyarak sosyoekonomik hayata dâhil olan yurt dışında yaşayan Türklerin, Türkiye ile yaşadıkları ülke arasındaki siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel ve bilimsel ilişkilere olumlu katkı yapması ve geleceğinin güvence altına alınması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda yurt dışında yaşayan Türklerin, anadilini muhafaza etmesini ve gelişimini sağlamak üzere örgün ve yaygın eğitim destekleri artırılacak müfredat, eğitim araç ve gereçleri ile insan kaynağı geliştirilecek, ekonomik, sosyal, kültürel ve kurumsal kapasitelerinin gelişmesi desteklenecektir. -AFETLERE DİRENÇLİ YAŞAM ALANLARI, SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE- -Bölgesel Gelişme- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı döneminde bölgelerin potansiyellerini harekete geçirerek ekonomik ve sosyal gelişimin sağlanması ve bölgeler arasındaki farkların azaltılması amaçlanmaktadır. Yeşil ve dijital dönüşümün bölgelerin kalkınmasında bir fırsat olarak değerlendirilmesi ve söz konusu dönüşümlerin sağlanmasına yönelik bölgelerin altyapılarının hazır hale getirilmesi ve depremden etkilenen bölgede kısa, orta ve uzun vadeli ekonomik, sosyal ve kurumsal alanlarda yapılacak iyileştirmeleri kapsayan bölgesel gelişme stratejileri hazırlanacaktır. -Şehirleşme- Şehirleşme çalışmaları kapsamında mekânsal planların yapımında ve uygulanmasında iklim değişikliğine ve afetlere karşı dirençliliğin sağlanmasında dikkate alınacak önlem ve kriterlerin belirlenmesi ve bu doğrultuda yerleşme ve yapılaşma koşullarına ilişkin usul ve esaslar hayata geçirilecektir. Bununla birlikte mekânsal planlamanın etkinleştirilmesi için ihtiyaç duyulan bilgi sistemlerine ilişkin beşeri ve teknik kapasite geliştirilerek mekânsal planlamada dijital dönüşüm tamamlanacaktır. Kahramanmaraş ve Hatay depremlerinden etkilenen şehirlerin, şehircilik geleneklerine uygun, iklim dostu ve afete dirençli şehircilik anlayışı ile yeniden inşası gerçekleştirilecek, tüm ülkede tek koordinat sistemine geçilerek kadastro modernizasyonu tamamlanacaktır.   -Konut- Kentleşme, nüfus artışı, yenileme ve afetten kaynaklanan konut ihtiyacının arz talep dengesi gözetilerek karşılanmasını temel bir politika olarak benimsiyoruz. Plan döneminde dar ve orta gelirlilere yönelik en az 375 bin sosyal konut üretimi hedeflenmektedir. -Kentsel Dönüşüm- Marmara bölgesi başta olmak üzere riskli yapı stokunun yenilenmesi için gerekli çalışmaların hızlı ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlayacağız. Şehir dokusuna, estetiğine ve kimliğine uygun şekilde yerinde dönüşüm anlayışıyla, yaşam kalitesini yükseltme ile kent aidiyetini ve yerel bağları güçlendirme amacı çerçevesinde yeni kurmuş olduğumuz Kentsel Dönüşüm Başkanlığı Plan döneminde yürütülecek kentsel dönüşüm faaliyetlerinde aktif rol oynayacaktır. -Kentsel Altyapı- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı döneminde, sağlıklı ve güvenilir içme ve kullanma suyuna erişiminin sağlanması,  atıkların insan ve çevre sağlığına etkilerinin en aza indirilerek etkin yönetiminin gerçekleştirilmesi ve suyun verimli kullanımının sağlanması temel amaçtır. Çevre sağlığı açısından önemli bir yer tutan su yönetiminin idari yapılanmasında koordinasyon sağlanacak, mevcut idari yapı daha işlevsel hale getirilecektir. Yeraltı suyu emniyet rezervleri belirlenecek ve su tahsisinde dikkate alınacak, su tahsisinde arz talep dengesi sağlanacak, içme suyu ve tarımsal sulama öncelikli olmak üzere suyun en faydalı şekilde kullanımına yönelik sektörel tahsis planlaması yapılacaktır.   -Kırsal Kalkınma- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı döneminde sürdürülebilir kırsal kalkınma anlayışıyla, kırsalda yaşayan üretici birlikleri ve aile işletmelerinin üretim kapasitesinin ve kırsal işgücünün istihdam edilebilirliğinin artırılması ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi temel amaç olarak benimsenecektir. 2028 yılı itibarıyla KÖYDES Projesi kapsamında 145 bin km köy yolunun yapımı veya onarımı tamamlanmış olacaktır. 85 bin ünite içme suyu tesisi yapılmış veya onarılmış olacaktır. -Çevrenin Korunması- 2053 net sıfır emisyon hedefi ile Türkiye, ekonomik kalkınmanın yanı sıra çevrenin korunması ve sürdürülebilir bir dünyanın gelecek nesillere aktarılmasını hedeflemektedir. Bu hassasiyet çerçevesinde, On İkinci Kalkınma Planı kapsamında iklim değişikliği ile mücadeleye yönelik sera gazı azaltım ve uyum faaliyetleri teşvik edilmekte olup sürdürülebilir üretim ve tüketim, korunan alanların etkin yönetimi ve genişletilmesi, çevresel kirliliğin bertaraf edilmesi için gerekli adımlar atılmaktadır. -Afet Yönetimi- 2023 yılında meydana gelen Kahramanmaraş ve Hatay depremleri, Cumhuriyet tarihi boyunca etkisi en fazla olan depremler olarak kayda geçmiştir. Bu depremler, can kaybı ve ekonomik kayıplar açısından büyük bir etki oluşturmuş, afetlere karşı dirençli toplumların oluşturulması ve zarar görebilirliklerin önlenmesi için alınması gereken afet risk azaltma tedbirlerinin önemini bir kez daha göstermiştir. Bu bilinçle, On İkinci Kalkınma Planında ana eksenlerden biri olarak ele aldığımız “Afetlere Dirençli Yaşam Alanları” kapsamında afet öncesi risk azaltma, afetlere hazırlıklı olma, afet anında etkin müdahale ile kayıp ve zararları en aza indirme, ve afet sonrasında iyileştirme ve daha sağlam bir şekilde yeniden inşa faaliyetlerini içeren bütüncül bir afet yönetimi yaklaşımı benimsenmektedir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de her yıl can kayıplarına ve büyük ekonomik zarara yola açan taşkınlarla mücadele amacıyla 903 adet ilave taşkın kontrol tesisi yapılacak ve toplam taşkın kontrol tesisi sayısı 11.600 adete ulaşacaktır. Ayrıca taşkın etkilerinin asgari seviyeye indirilmesinde önemli rol oynayan taşkın erken uyarı sistemlerinin tüm havzalarda kurulumu sağlanacaktır. -ADALETİ ESAS ALAN DEMOKRATİK İYİ YÖNETİŞİM- -Adalet Hizmetleri- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Ekonomik ve sosyal kalkınmanın sağlanması bağımsız, tarafsız ve şeffaf yargı sisteminin egemen olduğu hukuk devleti ile demokrasi ve iyi yönetişim ilkelerinin etkin şekilde uygulanmasıyla mümkündür. On İkinci Kalkınma Planı döneminde, temel hak ve özgürlükleri koruyan, hak ihlallerine karşı etkin mücadele eden, hızlı, öngörülebilir, adil, şeffaf, hesap verebilir, erişilebilir, güvenilir ve insan odaklı bir yönetim anlayışı adalet sisteminin temeli olmaya devam edecektir. Hukukun üstünlüğü ilkesi doğrultusunda, hukuk devleti anlayışının daha da güçlendirilmesi On İkinci Kalkınma Planı döneminin önceliklerindendir. Plan döneminde, hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını güvence altına alan, daha özgürlükçü, katılımcı ve kapsayıcı sivil bir Anayasanın hazırlanması öncelikli hedeflerimizdendir. On İkinci Kalkınma Planı döneminde, katılımcı bir hazırlık süreciyle yeni bir “Yargı Reformu Stratejisi” ve “İnsan Hakları Eylem Planı” hazırlayacağız. -Güvenlik Hizmetleri- Hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti ilkeleri çerçevesinde güvenliğin tüm yönleriyle ele alınarak huzur ve güven ortamının sürdürülebilir kılınması, vatandaş odaklılık, şeffaflık, hesap verebilirlik ilkeleri doğrultusunda güvenlik hizmetlerinin geliştirilmesi, güvenlikle ilgili ürün ve teknolojilerde kendine yeterliliğin güçlendirilmesi ve suçla mücadele bilincinin artırılarak vatandaş katılımının sağlanması temel amaçtır. Bu kapsamda en yeni teknolojilerle milli savunma ve iç güvenlik alanlarında etkin bir kamu hizmeti tesis etmeye devam ederken özgürlük güvenlik dengesine azami ölçüde önem veren bir yaklaşımla tüm vatandaşlarımızın huzur ve güven içerisinde yaşamalarını sağlayacak politikalara On İkinci Kalkınma Planı dönemi boyunca öncelik vermeye devam edeceğiz. -Sivil Toplum- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Sivil toplum sektörünün desteklenmesi, idari ve mali açıdan geliştirilmesi, kapsayıcı büyüme ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmada kritik bir öneme sahiptir. Covid-19 salgını ve Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremler sonucu ortaya çıkan toplumsal ihtiyaçların karşılanmasında sivil toplumun faaliyetleri önemli rol oynamıştır. STK’ların kamu politikalarının planlama, yapım, izleme ve denetleme aşamalarında etkili bir rol oynaması sağlanacak, STK’ların kurumsal ve mali kapasiteleri güçlendirilecektir.     Düzenleyici Etki Analizi Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, On İkinci Kalkınma Planı kapsamında kamu yönetiminde kanıta dayalı politika oluşturma süreci güçlendirilecek, düzenleyici etki analizinin farkındalığı artırılacak ve mevzuat düzenlemelerinin ilgili paydaşlar üzerindeki olası iktisadi ve sosyal etkileri ortaya konularak kaynakların etkin kullanımı sağlanacaktır. -Yerel Yönetimler- On İkinci Kalkınma Planında temel amaçlarımızdan biri yerel yönetimleri, vatandaş memnuniyetini ön planda tutan, etkili, hızlı ve kaliteli hizmetler sunabilen, afetlere hazır, çevre korumasına öncelik veren, teknolojiye uyum sağlayan, katılımcı, şeffaf, hesap verebilir ve mali açıdan sürdürülebilir bir yapıya dönüştürmektir. -Kamuda İnsan Kaynakları- Kamuda insan kaynakları önem verdiğimiz bir başka alandır. Yüksek verimlilikle kaliteli hizmet sunan insan kaynağına sahip, objektif ölçütlerin ve liyakat ilkelerinin hâkim olduğu, değişen koşullara uyum sağlayan kamu personel sisteminin oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu amaçla kamu sektöründe stratejik insan kaynakları yönetimi geliştirilecek, kamu personelinin verimliliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılarak iyi uygulamalar yaygınlaştırılacaktır. -Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Kalkınma işbirliği politikasını insan odaklı, karşılıklı güven ve dayanışma içerisinde, birlikte kalkınma ilkesi çerçevesinde yürüten ülkemiz, bölgesel ve küresel düzeyde krizlerin çözümüne aktif katkı sunarak uluslararası kalkınma işbirliği alanında öne çıkan bir aktör olmuştur. Girişimci ve insani dış politikamız kapsamında geçtiğimiz Plan döneminde de milli gelirin binde yedisi oranında resmi kalkınma yardımı yapma küresel hedefini aştık. Önümüzdeki dönemde, ülkeler arasındaki farklı gelişmişlik seviyesini dikkate alarak refahın adil dağılımını önceleyen ve ulusal refahımızı da artırmaya yönelik bir perspektifle kalkınma işbirliği faaliyetlerini yürüteceğiz. Plan döneminde, başta en önemli ticaret ortağımız olan Avrupa Birliği ile mevcut ekonomik ve ticari ilişkilerimizin geliştirilmesi amacıyla Gümrük Birliği’nin güncellenmesi olmak üzere, ikili, bölgesel ve çok taraflı ilişkilerin artırılması, dost ve müttefik ülkelerle işbirliklerinin güçlendirilmesi ve uluslararası platformlarda ülkemizin çıkarlarının etkin bir şekilde savunulmasını sağlayacağız. Bu kapsamda Türkiye kalkınmada gösterdiği performanstan güç alarak küresel kalkınma çabalarına katkı sağlamak üzere en az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin sorunlarının uluslararası platformların gündeminde tutulmasına ve bunlara yönelik yapıcı çözümler geliştirilmesine aktif katkı sağlamaktadır. İslam dünyasıyla ilişkilerimizin derinleştirilmesi kapsamında geçtiğimiz Plan döneminde başkanlığını Sayın Cumhurbaşkanımızın deruhte ettikleri İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi’nin (İSEDAK) yoğun çalışmalarıyla İslam ülkeleri arasındaki Tercihli Ticaret Sistemini hayata geçirdik. İstanbul’da Tahkim Merkezini kurduk ve İSEDAK 50 İslami İndeksi kapsamında uluslararası bir yatırım fonunun oluşturulmasını sağladık. İlaveten üye ülkeler arasında dijital dönüşüm alanındaki işbirliğini artırmak üzere İSEDAK Yüksek Düzeyli Dijital Dönüşüm Forumunu kurduk. Önümüzdeki dönemde İİT üyesi ülkelerde ekonomik ve ticari işbirliğini artırmak üzere çalışmalarımıza devam edecek başta dijital dönüşüm ve KOBİ’lerin desteklenmesi alanlarında olmak üzere üye ülkelerin karşılaştığı kalkınma sorunlarına dönük çözümler üretme gayretimiz sürecektir. Geçtiğimiz dönemde Türk dünyası ile ilişkilerin derinleştirilmesi noktasında Türk Devletleri Teşkilatının dönüşümüne öncülük ettiğimiz bu süreci, Türk Dünyası 2040 vizyonuyla taçlandırdık. Bu kapsamda başta Türk Yatırım Fonu olmak üzere Türk devletleri nezdinde yürütülen kalkınma işbirliği faaliyetlerimizi artırarak devam ettireceğiz. Önümüzdeki dönemde daha adil, şeffaf, etkin ve etkili işleyecek bir uluslararası sistem için çalışmalarımızı sürdürecek; mazlum coğrafyaların sorunlarına üyesi olduğumuz uluslararası kuruluşlarda daha etkin çözümler üretilmesine çalışacak ve kurucu üyesi ya da ortağı olduğumuz bölgesel kuruluşlarla ilişkilerimizi derinleştirerek siyasi, ekonomik, ticari, sosyal, kültürel ve bilimsel alanlardaki ortaklıklarımızı artıracağız. -Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları- Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Birleşmiş Milletler 2030 Gündemi ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, ülkemizin insan merkezli kalkınma çabalarında kapsamlı ve bütüncül bir referans olmuş, Türkiye, bu geniş kapsamlı küresel gündem etrafında uluslararası toplumla birlikte hareket etmiştir. On İkinci Kalkınma Planı, ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarıyla Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını bütünsel bir şekilde gerçekleştirmek için ülkemizin çabalarını güçlendirmede önemli bir fırsat sunmaktadır. -Planın Uygulanması, İzleme ve Değerlendirilmesi- Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte, yürütmenin etkin ve hızlı karar alma mekanizmaları aracılığıyla On İkinci Kalkınma Planının etkili bir şekilde uygulanması amaçlanmaktadır. Kalkınma Planı, başta orta vadeli program olmak üzere diğer üst politika belgeleri ile kurumsal strateji belgelerinin temel dayanağını oluşturmakta ve kamu idarelerine önceliklerini belirlemede yön verecek bir politika seti sunmaktadır. Kalkınma Planı, aynı zamanda, bütçe sürecinde kaynak tahsisi açısından orta vadeli programlar için temel çerçeveyi oluşturmaktadır. Bu kapsamda, kamu idareleri yatırım ve cari harcamalarını, kurumsal ve hukuki düzenlemelerini Planda öngörülen politika ve tedbirleri dikkate alarak gerçekleştirecektir. Kalkınma Planının izlenmesi ve değerlendirilmesi Strateji ve Bütçe Başkanlığının koordinasyonunda ve ilgili tüm kamu idareleriyle işbirliği içerisinde Cumhurbaşkanlığı yıllık programları aracılığıyla gerçekleştirilecek, Plan hedeflerine ilişkin gerçekleşmeler yıllık olarak raporlanacaktır. -Kapanış- Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunun Değerli Üyeleri, Katılımcı bir süreçte yoğun bir çalışma dönemi sonucunda hazırlanarak Yüce Meclisimizin görüşüne sunulan On İkinci Kalkınma Planının hedef ve politikalarını Komisyonumuzun değerli üyelerine, sizlere aktarmış bulunmaktayım. Kalkınma Planının koordinasyonunu yürüten Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığımız başta olmak üzere plan hazırlık çalışmalarına katkı ve emek veren tüm kamu kurum ve kuruluşlarımızın çalışanları, özel sektör ve sivil toplum temsilcileri ile akademi camiasına teşekkür ediyor, Sayın Cumhurbaşkanımıza süreç boyunca sağladığı perspektif ve destekleri için şükranlarımı sunuyorum. On İkinci Kalkınma Planına katkı sağlayacak olan Plan ve Bütçe Komisyonun Sayın Başkanı ve değerli üyelerine şimdiden teşekkürlerimi sunuyorum. Kalkınma Planımızın ülkemize hayırlı olmasını diliyor, hepinize saygılarımı sunuyorum.