MHP Anket kanun teklifi tam metni… Orbit-Haber özel!
MHP'nin uzun süre önce Ağustos 2018'de TBMM Başkanlığına verdiği Anket şirketlerine yönelik kanun teklifinin önümüzdeki günlerde TBMM Gündemine alınması bekleniyor. Peki MHP'nin kanun teklifinde neler var? Kanun teklifinin tam metni sadece orbit-haber'de. MHP Anket kanun teklifi tam metni... Orbit-Haber özel!
GENEL GEREKÇE
Araştırma şirketleri; her türlü mal ve hizmetin sağlayıcıları ve tüketicileri arasında
etkili iletişim kurmak ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için sosyal ve kanaat
araştırmalarında önemli bir gereksinim olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye'de kamuoyu
araştırmalarının yapılmasına ve sonuçlarının yayınlanmasına ilişkin bir düzenleme
bulunmamaktadır. Araştırmacı ve araştırma şirketleri tarafından yapılan hata ve hilelere karşı
kamuoyu ve siyasal kurumlar tamamen korumasızdır. Bir araştırmanın, dürüst, tarafsız bir
şekilde gerçekleştirilmesi için kuralların ve yaptırımların belirlenmesi gerekmektedir.
Veri toplama ve analiz etme yoluyla ekonomik, sosyal ve siyasi araştırmalar yapan
kuruluş ve kişilerin, bu araştırmaların yapılması, sonuçlarının açıklanması ve yayınlanmasına
ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarına dair esaslar ile bu alandaki etik ve mesleki
standartlara bir düzenleme getirilmesi gerekmektedir. Buna göre, kamuoyu araştırması ve
anketlerin yapılmasında uyulacak esaslar ayrıntılı şekilde belirlenmeli, kamuoyu araştırmaları
ve anketlerin yapılmasında katılımcılara karşı genel esaslar; çocuk, genç ve savunmasız birey
konumundaki katılımcılara ilişkin yükümlülükler; kişisel veri toplarken ve işlerken uyulması
gereken ölçütler; katılımcıdan doğrudan kişisel veri alınırken uyulacak şartlar açıkça
belirtilmelidir.
KAMUOYU ARAŞTIRMALARI VE SONUÇLARININ YAYINLANMASI
HAKKINDA KANUN TEKLİFİ
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; veri toplama ve analiz etme yoluyla ekonomik,
sosyal ve siyasi araştırmalar yapan kuruluş ve kişilerin, bu araştırmaların yapılması,
sonuçlarının açıklanması ve yayınlanmasına ilişkin görev, yetki ve sorumluluklarına dair
esaslar ile bu alandaki etik ve mesleki standartları düzenlemektir.
MHP Anket Yasa teklifi
Tanımlar
MADDE 2- (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Kamuoyu araştırması: İçgörü elde etmek ve karar verme mekanizmasını desteklemek
amacıyla, uygulamalı sosyal bilimlerin istatistiki ve analitik metotları ile anket tekniklerinin
kullanılarak, bireylerin ve organizasyonların politika, seçim ve davranışları ile ilgili bilginin
sistematik olarak toplanması, işlenmesi ve yorumlanması ile ilgili tüm süreçleri,
b) Araştırmacı: Araştırma faaliyetinde danışman ya da yürütücü olarak görev alan her
türlü kuruluş veya bireyler ile müşterilerin araştırma bölümlerinde bulunan çalışanları veya alt
yüklenicileri,
c) Müşteri: Kamuoyu anketinin veya araştırma projesinin tamamını ya da bir bölümünü
talep eden, görevlendirme yapan ya da abone olan herhangi bir birey ya da kuruluşu,
ç) Katılımcı: Kamuoyu araştırması veya anketin amaçları doğrultusunda kendisinden
bilgi talep edilen ve/veya toplanan veri sağlayıcısı birey ya da kuruluşu,
d) Çocuk: Araştırmaya katılımları için sorumlu yetişkinlerin ya da ebeveynlerin izni
gereken 12 yaş ve altı bireyleri,
e) Genç: Araştırmaya katılımları için sorumlu yetişkinlerin ya da ebeveynlerin izni
gereken 13 ile 17 yaş arası bireyleri,
f) Savunmasız birey: Gönüllü ya da bilgilendirilmiş karar verme konusunda sorunlu olan
karar vericileri veya bilişsel bozukluk ya da iletişim engelli bireyleri,
g) Riza: Kamuoyu araştırmasına katılan ve kişisel verileri işlenen kişinin özgür iradesi
ve bilgisi doğrultusunda yapılan anlaşmayı,
ğ) Görüşme: Kamuoyu araştırmasının amaçları ile ilgili bilgi toplamak için katılımcı ile
girilmiş olan her türlü etkileşimi, h) Zarar: Bireylere yönelik istenmeyen pazarlama mesajları da dâhil olmak üzere,
fiziksel hasar ya da finansal kayıp içeren somut ve maddi zarar veya itibar ya da saygınlık kaybı
ile özel hayata saldırıları içeren soyut ve manevi zararı,
1) Kişisel veri: İsim, ikametgâh, telefon numarası, resim, müzik ya da video kaydı gibi
direkt olarak bireyleri tanımlayıcı ve bireylerin tanımlanması için kullanılabilecek bilgi ya da
dolaylı yoldan bireylerin fiziksel, ruhsal, ekonomik, kültürel ve sosyal karakterine ilişkin
bilgileri,
i) Birinci el veri: Kamuoyu araştırması kapsamında araştırmacı tarafından bireylere ait
toplanan verileri,
j) İkinci el veri: Hali hazırda bir amaç doğrultusunda toplanmış verinin farklı bir amaç
için analiz edilmesini,
k) Pasif veri toplama: Kişisel verilerin, bireylerin davranışları ve hareketlerinin gözlem,
ölçüm ve kayıt altına alma yöntemi ile toplanmasını,
1) Araştırma dışı etkinlik: Bireylerin görüşlerini ve tutumlarını değiştirmek ya da analiz
etmek için bireylerin kişisel verilerini toplamaya yönelik etkinlikleri,
m) Veri analizi: Gizli kalıpları, bilinmeyen ilintileri, eğilimleri, tercihleri ve araştırma
amacı doğrultusunda kullanılabilecek bilgileri saptamak için veri kümelerinin tespit edilme
işlemini,
n) Gizlilik politikası: Kuruluşların veya araştırmacıların veri sağlayıcılarının kişisel
verilerinin yönetim, ifşa, kullanım ve toplanma yöntemlerine ilişkin gizlilik ilkelerini,
o) İzlenim raporu: Toplanmış olan verinin, haberlerde, medya kanallarında, internette
ya da diğer kamu dağıtım kanalları kullanılarak, kamu tüketimi için bir tablo üzerinde veya bir
analiz halinde sunulmasını,
ö) Kurum: Türkiye İstatistik Kurumunu
ifade eder.
Genel esaslar
MADDE 3- (1) Bu Kanuna göre, kamuoyu araştırması ve anketlerin yapılmasında
uyulacak esaslar şunlardır:
a) Kamuoyu araştırması kapsamında katılımcılardan bilgi toplayan araştırmacı;
toplamayı planladığı bilgiler, toplama amacı, kiminle paylaşacağı, veri toplama usulleri ve
kamuoyu araştırmasının kim tarafından finanse edildiği konusunda şeffaf olmak zorundadır.
b) Araştırmacı, kamuoyu araştırması kapsamında kullanılacak kişisel verilerin
yetkilendirilmemiş erişime karşı korunacağını ve katılımcıların rızası olmadan ifşa
edilmeyeceğini teminat altına alır.
c) Araştırmacı, kamuoyu araştırmasının her aşamasında ve verilerin yayınlanmasında
etik davranır ve veri sağlayıcısına zarar verecek veya kamuoyu araştırmasının itibarına zarar
getirecek herhangi bir davranışta bulunmaz.
ç) 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümlerine
kamuoyu araştırmalarına ilişkin veri toplama, analiz etme ve yayınlama dâhil her türlü aşamada
uyulur.
Katılımcılara karşı genel yükümlülükler
MADDE 4- (1) Kamuoyu araştırmaları ve anketlerin yapılmasında katılımcılara karşı
genel yükümlülükler şunlardır:
a) Araştırmacı, katılımcıların kişisel verilerinin araştırma kapsamında doğrudan
kullanımına bağlı olarak herhangi bir sorun yaşamamalarını garanti edecek önlemleri alır.
b) Araştırmacı, hassas içerikli araştırmalarda veya araştırma kapsamında toplanan
verilerin katılımcılara zarar verme riski bulunduğu durumlarda ilave koruma yöntemleri
uygular.
c) Araştırmacı, araştırmanın kamu güvenliğine dayanması durumunda, araştırmanın
doğruluğuna ve verilerin gizliliğinin korunmasına ilişkin gerekli tedbirleri alır. Bu sebeple
kamuoyu araştırması ve araştırma dışı etkinlikler arasındaki ayrımın korunmasına özen
gösterilir.
ç) Araştırmacının doğrudan bireylere yönelik teşvik, hediye, özendirme veya reklam
gibi araştırma dışı etkinlikler ile uğraşması durumunda, araştırma dışı etkinliklerle araştırma
arasındaki ayrım net bir şekilde ortaya konulur.
Belirli katılımcılara karşı yükümlülükler
MADDE 5- (1) Kamuoyu araştırmaları ve anketlerin yapılmasında çocuk, genç ve
savunmasız birey konumundaki katılımcılara ilişkin yükümlülükler şunlardır:
a) Araştırmacı, çocuklardan ve yasal koruma atanmış tüm bireylerden bilgi alırken
ebeveynlerin veya sorumlu yetişkinlerin rızasını alır.
b) Araştırmacı, kamuoyu araştırmasına çocuklar ve gençler dâhil olduğunda, sorulacak
sorularda yaşları ve yetişkinlik durumlarını dikkate alacak şekilde ilave özen gösterir.
c) Araştırmacı, savunmasız bireylerle çalıştığında, kamuoyu araştırmasına katılma
talebinden dolayı istenmeyen bir baskıya maruz kalmadıklarına ve karar verme yetkinliğine
sahip olduklarına dair gerekli teminatı alır.
Veri küçültme
MADDE 6-(1) Araştırmacının, kamuoyu araştırması sırasında kişisel veri toplarken ve
işlerken veri küçültme kapsamında uyması gereken ölçütler şunlardır:
a) Kamuoyu araştırması için mutlak gerekli olmayan veriler, katılımcılardan talep
edilmez.
b) Toplanan, işlenen ve aktarılan kişisel bilgilerle ilgili olarak, hem verileri toplanan
katılımcı sayısı, hem katılımcı başına toplanan veri miktarı, hem de verilerin aktarıldığı veya
erişimi olan kişi sayısı en aza indirilir.
c) Kişisel veriye erişim için kamuoyu araştırmasının mahiyeti bakımında mutlak bilme
ihtiyacı bulunduğunun doğrulanması ve bu doğrultuda kişisel bilgilerin izin verilenden başka
bir amaçla kullanılmasını önleyecek tedbirlerin alınması gerekir.
ç) Kişisel bilgi ihtiyacının zorunlu olmadığı süreç ve işlemler için bu bilgiler olmadan
da işlem yapmayı sağlayacak yaklaşımların ve varsayılan değerlerin kullanılması esastır.
d) Kişisel veriye ilişkin işlemler sonlandığında veya ilgili kişisel veriye ihtiyaç ortadan
kalktığında, ilgili veri derhal imha edilir.
Birinci el veri toplama esasları
MADDE 7- (1) Kamuoyu araştırması kapsamında katılımcıdan doğrudan kişisel veri
alınırken uyulacak esaslar şunlardır:
a) Araştırmacı, çalışmaya başlamadan önce kendini tanıtır ve katılımcının kimlik
bilgileri ile veri sağlamaya yönelik iyi niyetini tahkik eder.
b) Araştırmacı, kamuoyu araştırmasının genel amacını metodolojik olarak mümkün
olduğu şekilde katılımcıya açıklar.
c) Araştırmacı, katılımın gönüllü olduğuna ve katılımcıya aktarılan kamuoyu
araştırmasının genel amacı ve yapısına ilişkin bilgilerin yeterli miktarda ve yanıltıcı olmadığına
dair gerekli beyanları katılımcıdan alır.
ç) Kamuoyu araştırmasının mahiyeti itibarıyla, katılımcı ile yeniden irtibata geçilmesi
ihtiyacı varsa, veri toplama öncesi katılımcı bu hususta bilgilendirilir ve katılımcının kendisi
ile yeniden irtibata geçilmesi için rızası alınır. Ancak katılımcı, sağlanan verilerin kontrolü için
kendisi ile irtibata geçilebileceğini her halükarda kabul etmelidir.
d) Araştırmacı, veri sağlayıcının kamuoyu araştırmasına katılımı reddetme hakkına
saygı duyar.
(2) Katılımcı, herhangi bir aşamasında kamuoyu araştırmasından ayrılma hakkına
sahiptir. Bu durum, katılımcının kendine ait kişisel verilere erişim ve tasfiyesine ilişkin kararları
da kapsar.
(3) Pasif veri toplama veri sağlayıcının iznine tabi olup, birinci fıkradaki tüm esaslara
uyularak gerçekleştirilir.
(4) Pasif veri toplama yöntemi sırasında rıza alma imkânı yoksa araştırmacı, yasal olarak
izin verilebilir alanlarda veri toplar ve işlevsel olarak mümkün olduğu ölçüde tanımlanabilecek
bilgileri çıkartmaları veya gölgelemeleri esastır.
İkinci el veri kullanımı
MADDE 8- (1) Araştırmacının, kişisel veriler içeren ikinci el verileri kullanırken
uyması gereken hususlar şunlardır:
a) Kullanım amacı, verilerin asıl toplanma amacı ile uyumlu olmalıdır.
b) Veri; yürürlükteki mevzuatı ihlal ederek, hile yoluyla veya katılımcı tarafından ayırt
edebileceği ve öngörebileceği bir durumun dışında toplanmamış olmalıdır.
c) Kullanım amacı, fiilî veri toplama sırasında bildirilen gizlilik politikasının dışına
çıkmamış olmalıdır.
ç) Katılımcı tarafından, sağladığı verilerin kullanılmaması için yapılan tüm taleplere
uyulmalıdır.
d) Verilerin kullanımından kaynaklı katılımcı zarar görmemeli ve zarar vermemesi için
gerekli önlemler alınmalıdır.
MHP Anket yasa teklifi Verilerin korunması ve gizlilik
MADDE 9- (1) Kamuoyu araştırması kapsamında katılımcıdan alınan kişisel verilerin
korunmasında uyulacak esaslar şunlardır:
a) Araştırmacı, toplanan kişisel verileri araştırma dışı amaçlar için kullanacaksa, bunu
katılımcıya veri toplama işlemi başlamadan önce açıklar ve araştırma dışı kullanım için rızasını
alır.
b) Araştırmacı, kişisel verilerin müşteri ile paylaşılması konusunda katılımcının rızasını
almadan bu verileri müşteri ile paylaşamaz. Katılımcıdan alınan rıza, kişisel verilerin hangi
amaçla kullanılacağının açıklanması ve bunun katılımcı tarafından kabul edilmesiyle oluşur.
c) Araştırmacı, önceden belirlenmiş bir gizlilik politikasına sahip olmalı ve bu politika
katılımcının okuması için erişilebilir ve kolay anlaşılır olmalıdır.
ç) Araştırmacı, kişisel verilerin takip edilmeyeceğini veya sonuca dayalı ifşa neticesinde
ortaya çıkartılmayacağını garanti eder.
d) Araştırmacı, verilerin güvenli saklanması için tüm gerekli önlemleri alır.
e) Araştırmacı, verilerin kayıp, yetkilendirilmemiş erişim, imha, kötüye kullanma ve
ifşaya karşı korunmasını sağlar.
f) Kişisel veriler, toplanma ve kullanma amacından daha uzun süre saklanmaz.
g) Kişisel verilerin alt yüklenici ya da diğer servis sağlayıcılara aktarılması gerekiyorsa,
öncelikle alıcının aynı düzeyde güvenlik önlemlerine sahip olup olmadığı tetkik edilir.
ğ) Araştırmacı, kişisel verilerin bir yetki alanından diğerine aktarılması durumunda,
katılımcıların haklarını korumak için ilave özen gösterir. Bu neviden aktarımlar, katılımcıların
rızası olmadan veya yasal olarak izin verilmiş alanlardan alınmadığı sürece yapılamaz. Ayrıca
araştırmacı, yeterli güvenlik önlemlerinin alınması ve bu Kanun kapsamında yer alan veri
koruma ilkelerine uyulması için gerekli önlemleri alır.
h) Katılımcının kişisel bilgilerini içeren veri ihlali durumunda araştırmacı, 6698 sayılı
Kanun ve sair ilgili mevzuat bakımından sorumludur.
MHP Anket yasa teklifi Şeffaflık ve müşteriye karşı sorumluluk
MADDE 10- (1) Kamuoyu araştırmasında şeffaflık ve müşteriye karşı sorumluluk
kapsamında uyulacak esaslar şunlardır:
a) Araştırmacı, kamuoyu araştırmasını, müşteri ile anlaştıkları standartlarda ve mesleki
sorumluluk ilkelerine bağlı olarak yürütür.
b) Araştırmacı, bulguların ve bulguların yorumlarının, açık ve yeterli bir şekilde veriler
ile desteklenmesini sağlar.
c) Araştırmacı, müşterinin veri toplama ve hazırlama aşamalarına ilişkin kalite kontrolü
ve bağımsız denetim taleplerine izin vermekle yükümlüdür.
ç) Araştırmacı, araştırma sonuçlarının geçerliliğini değerlendirmek ve sonuçlara
erişmek için müşterilere yeterli teknik bilgiyi sunar.
d) Kamuoyu araştırmasının sonuçları raporlanırken, araştırma bulguları ile
araştırmacıların bu bulgulara ilişkin yorum ve tavsiyeleri arasındaki fark net bir şekilde ortaya
konur.
Kamuya karşı sorumluluklar ve bulguların yayınlanması
MADDE 11- (1) Kamuoyu araştırmasının yayınlanmasında kamuya karşı sorumluluk
kapsamında uyulacak esaslar şunlardır:
a) Araştırmacı, araştırma bulguları yayınlandığında, kamuoyunun verilerin kalitesini ve
sonuçların geçerliliğini değerlendirebilmesi için kullanılacak yeterli bilgiyi temin etmekle
yükümlüdür.
b) Araştırmacı, talep edilmesi halinde yayınlanan bulguların geçerliliğinin
değerlendirilmesi için gerekli ek teknik bilgiyi temin etmek zorundadır.
c) Müşteri, bir araştırma projesinin bulgularını yayınlamayı planladığında, yayın içeriği
ve biçimine ilişkin olarak araştırmayı gerçekleştiren araştırmacının görüşünü almalıdır. Hem
müşteri hem de araştırmacı, yayınlanan sonuçların yanıltıcı olmaması konusunda
sorumludurlar.
ç) Araştırmacı, müşteri tarafından yayınlanan kamuoyu araştırmasının sonuçlarının
yeterli verilerle desteklenmediği veya araştırma sonuçlarının gerçek bağlamından koparılarak
farklı amaçlar için kullanılması hallerinde, derhal müdahale etmek ve bu maksatla kamuoyunu
bilgilendirmek zorundadır. Yanlış sonuçların yaygınlaştırılmaması ve kendi adı veya
kuruluşunun araştırmayla ilişkilendirilmemesi tedbirini alır.
d) Araştırmacı, kamuoyu araştırmasının finansmanı için yapılan ödemelerin miktarı,
biçimi ve kaynağı hakkında gerekli bilgileri, araştırma ile birlikte belgeleri ile sunar. Kamuoyu
araştırmasının yayınlanması durumunda, bu bilgiler de erişilebilir olmak zorundadır.
e) Yaygınlaştırma maksatlı yapılan sosyal ağ paylaşımları ve toplu kısa mesajlar da
yayınlama kapsamında değerlendirilir.
Mesleki sorumluluk ilkeleri
MADDE 12- (1) Kamuoyu araştırmasının yürütülmesinde ve yayımlanmasında
uyulacak mesleki sorumluluk ilkeleri şunlardır:
a) Araştırmacı, yürüttüğü kamuoyu araştırmasını bilimsel araştırma ilke, yöntem ve
tekniklerine uygun olarak gerçekleştirir.
b) Araştırmacı, kamuoyu araştırmasının veri toplama, analiz etme ve yayınlama dâhil
her aşamasında dürüst, doğru ve tarafsız olmakla yükümlüdür.
c) Araştırmacı, tüm mesleki faaliyetlerinde etik davranır ve araştırmanın itibarına zarar
verecek ya da araştırmaya karşı kamunun güvenini zedeleyecek herhangi bir davranışta
bulunmaz.
ç) Araştırmacı, diğer araştırmacıları meslek etiği ve mesleki ilkeler dışında eleştiri ve
değerlendirmeye konu etmez.
d) Araştırmacı, kendi ya da kuruluşunun etkinlik, yetenek ve deneyimlerine ilişkin yalan
ya da yanıltıcı beyanda bulunmaz.
e) Araştırmacı, genel kabul görmüş adil rekabet ilkelerine uygun davranır.
İş birliği, denetim ve ceza
MADDE 13 - (1) Araştırmacı olmak ve kamuoyu araştırma kuruluşu kurmak için
gerekli bilimsel ve teknik yeterliliğe ilişkin nesnel koşullar, Kurum tarafından çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
(2) Bu Kanunla belirlenen görev ve yükümlülüklerin ifasında her neviden araştırmacılar,
Kurum ile iş birliği içerisinde çalışır. Bu iş birliği kapsamında istenen her türlü bilgi, belge, veri
ve istatistik talebi; ilgili araştırmacı tarafından gecikmeksizin yerine getirilir.
(3) Bu Kanunla belirlenen görev ve yükümlülüklerin ifasında Kurum, bilimsel ve teknik
özerklik ilkesi doğrultusunda, kamuoyu araştırmasının bilimsel ve teknik doğruluğu ve verilerin
yeterliliği ile sınırlı olarak denetim yapma yetkisine sahiptir.
(4) Bu Kanunla belirlenen koşul ve ilkelere uymayan araştırmacı veya kamuoyu
araştırma kuruluşuna; ilgili araştırmayı yapmak için fatura karşılığı aldığı ücretin 10 katına
kadar Kurumca idari para cezası kesilebilir.
(5) Bu Kanunla belirlenen koşul ve ilkelere aykırı olarak araştırma adı altında veya
imasıyla kamuoyunu bir kurum, kuruluş, ürün, hizmet veya kişi hakkında olumlu ya da olumsuz
yönlendirmek veya etkilemek maksadıyla yalan, yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgiler sunan
araştırmacı veya kamuoyu araştırma kuruluşunun sorumlu yöneticisi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılır.
Yönetmelik
MADDE 14- (1) Araştırmacı ve araştırma kuruluşlarının nitelik ve yeterliliklerine
ilişkin esas ve usuller ile bu kanunun uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar, Kişisel
Verileri Koruma Kurulu ve Yüksek Seçim Kurulunun görüşü alınarak Kurum tarafından
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Yürürlük
MADDE 15- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16- (1) Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.