Stokçuluğa ağır yaptırımları da içeren 6. yargı paketi TBMM’ye sunuldu! 6. Yargı paketi tam metin

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Ak Parti 6. yargı pkaetni TBMM Başkanlığına sunduğunu duyurdu. Stokçuluğa ağır yaptırımları da içeren 6. yargı paketi TBMM’ye sunuldu! 6. Yargı paketi tam metin. Açıklamayı Ak Parti Grup Başkanvekili Bünet Turan yaptı.

“6. Yargı Paketi” tam metni

Turan, sosyal medya hesabından “6. Yargı Paketi” etiketiyle yaptığı paylaşımda, “Hakim ve savcı yardımcılığının getirilmesi, taşınmaz satışlarının noterlerce de yapılabilmesi, fiyatları etkileme, mal, hizmet satımından kaçınma suçlarının cezasının ağırlaştırılmasını içeren 24 maddelik teklifimizi TBMM Başkanlığı’mıza sunduk. Hayırlı olsun.” ifadelerine yer verdi.

24 Maddelik 6. yargı paketi

Stokçuluk yapanlara verilen cezaların artırılması, noterden gayrimenkul satışı, hakim ve savcılar için 2 yıl olan adaylık süreci yerine 3 yıl süreyle hakim ve savcı yardımcılığının getirilmesine ilişkin düzenlemelerin yer aldığı 6. Yargı Paketi’nde çalışmalar tamamlanma aşamasına geldi.

Gayrimenkul alım satımı ve tapu devri noterden yapılabilecek

Teklifte, yer alacak noterden tapu devri konusundaki düzenleme ile hem tapu dairelerindeki yük azaltılacak, hem de vatandaşa en yakın notere giderek işlem yapma kolaylığı sağlanmış olacak. Vatandaş isterse noter, isterse tapu dairesine giderek işlemini yapabilecek. Halen tapu işlemleri sadece Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü şubelerinde yapılıyor.

Stokçulukla mücadele

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çok sık dile getirdiği stokçulukla mücadelede cezaları artıran düzenleme de pakette olacak. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, stokçuluk yapanlarla, yalan haber ve hileli yollarla fiyatları etkileme suçlarının cezalarının, 1 yıldan 3 yıla çıkarılacağını açıklamıştı. Yalan haber ve hileli yollarla fiyatları etkileyenler, 1 yıldan 3 yıla kadar hapisle cezalandırılacak.

Hakim ve savcı yardımcılığının getirilmesi

Taslakta, hakim ve savcılar için 2 yıl olan adaylık süreci yerine 3 yıl süreli hakim ve savcı yardımcılığının getirilmesi öngörülüyor. Ayrıca, Adalet Bakanlığı ve HSK Teftiş Kurulunun teftiş programları en geç 2 yılda bir mahallinde denetimi sağlayacak şekilde düzenleniyor.

6 Yargı paketinin tam metni

GENEL GEREKÇE
Yargı sisteminin en önemli unsuru hiç şüphesiz insan kaynağıdır. İnsan kaynağımn
temelinde ise hâkim ve Cumhuriyet savcılan bulunmaktadır. Bu itibarla, hukuk devletinin
vazgeçilmez unsuru olan adil, etkin ve güvenilir bir yargının temini bakımından hâkim ve
savcıların en iyi şekilde yetiştirilmeleri büyük önem arz etmektedir.
Bilindiği üzere, adli ve idari yargı hâkim ve savcılarının nitelikleri, atanmaları, hak ve
ödevleri 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununda düzenlenmiştir. 2802 sayılı Kanuna göre,
yazılı sınav ve mülakatı başarıyla geçenler hâkim ve savcı adayı olarak atanmakta, adaylık
dönemini 2802 sayılı Kanunda belirlenen koşullara uygun olarak geçirmek ve ehliyetlerini
kanıtlamış olmak şartıyla hâkimlik ve savcılık mesleğine kabul edilmektedir. Hâkim ve savcı
adaylarının meslek öncesi eğitimleri ise Türkiye Adalet Akademisince verilmektedir.
Meslek öncesi eğitimin; mesleğin ifası için gereken bilgi ve beceriye sahip, tarafsızlık
duygusu ve meslek onuru ile adalet anlayışı gelişmiş, mesleğin etik ilkelerine bağlı, araştırma
ve inceleme yeteneğini kazanmış, temel hukuk ilkelerini kavramış ve hukuki uyuşmazlıkları
yorumlayıp çözüm üretebilen hâkim ve savcılar yetiştirmeyi sağlaması gerekmektedir.
Dünyada meydana gelen ekonomik ve sosyal gelişmelere bağlı olarak, hukuki sorunlar
ve uyuşmazlıkların nitelik ve nicelik yönünden gösterdiği değişim hâkim ve savcıların iyi
yetiştirilmelerinin önemini daha da artırmaktadır. Bu nedenle, nitelikli hâkim ve savcıların
yetiştirilmesi amacıyla meslek öncesi eğitim süreci, eğitimin niteliği, yargı mercilerindeki
görev ve yetkileri ile uygulamalı eğitimlerin gözden geçirilmesi gerekmiştir. Bu bakımdan,
mukayeseli hukuk örnekleri de dikkate alınmak suretiyle, hâkim ve savcılara meslek öncesinde
uluslararası standartlarda etkin ve verimli bir şekilde eğitim verilmesini ve uygulama
yaptmimasım temin edecek düzenlemelerin yapılması ihtiyacı hâsıl olmuştur.
2019 yılı Mayıs ayında Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından kamuoyuna açıklanan
Yargı Reformu Strateji Belgesinin “İnsan Kaynaklanmn Nitelik ve Niceliğinin Artırılması”
amacı kapsamında, hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesi oluşturulması ve mesleğe giriş
usulünün değiştirilmesi hedefine yer verilmiştir. Yine 2021 yılı Mart ayında Sayın
Cumhurbaşkammızca kamuoyuna açıklanan İnsan Hakları Eylem Plamnda “Yargının Etkililiği
ve Kalitesinin Artırılması” hedefi kapsamında, hâkim ve savcıların mesleğe hazırlık döneminin
daha etkin hale getirilmesi ve mesleki tecrübenin artmlması için hâkim ve savcı yardımcılığı
müessesesinin ihdas edilmesi faaliyeti yer almıştır.
Yukarıda açıklanan gerekçeler ve belirtilen reform belgeleri nazara alınarak hazırlanan
Kanun Teklifiyle, hâkim adaylığı kurumunun kaldırılması ve hâkim ve savcı yardımcılığı
müessesesinin ihdası öngörülmektedir. Bu kapsamda Kanun Teklifinde yer alan bazı önemli
değişiklikler şu şekilde özetlenebilir:
– Hâkim ve savcı yardımcılığı süresi üç yıl olarak belirlenmektedir.
– Hâkim ve savcı yardımcıları görevlerinin önemli kısmını atandıkları adliyelerde,
eğitici hâkim ve savcının nezaretinde ve fiilen görev yaparak tamamlayacaklardır.
– Hâkim ve savcı yardımcılarımn iyi bir şekilde yetiştirilmesi amacıyla eğitici hâkim ve
savcılar görevlendirilecek ve bunlara Türkiye Adalet Akademisinde eğitim verilecektir.
– Hâkim ve savcı yardımcıları, yardımcılık süresince dört kez, Türkiye Adalet
Akademisinde yüz yüze eğitim alacaklardır.
– Hâkim ve savcı yardımcılarının yargı mercilerindeki asli görevleri kanunla
belirlenmektedir.
– Hâkim ve savcı yardımcıları temel eğitim, görev ve son eğitim dönemlerinde
mevcuttan farklı olarak birden fazla yazılı sınava tabi tutulacaktır.
Hâkim ve savcı yardımcıları, hâlihazırda hâkim adaylığında olduğu gibi bölge adliye ve
bölge idare mahkemeleri ile Yargıtay ve Damştayda belirli sürelerde görev yapacaklardır.
Kanun Teklifinin temas ettiği önemli bir diğer konu da hâkim ve savcıların meslek içi
eğitimleridir. Teklifle hâkim ve savcıların meslek içi eğitimleri bakımından uygulamada
görülen ihtiyacı karşılayacak nitelikte düzenleme yapılmaktadır. Hâkim ve savcıların birinci
sınıfa aynima şartları arasına en az üç meslek içi eğitim programına katılmış olma şartı
eklenmektedir.
Bilindiği üzere, hukuki işlem güvenliğini sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için
işlemleri belgelendirmekle görevli ve adalet sistemimizin parçası olan noterler önemli bir kamu
hizmeti yerine getirmektedir. Hukuki işlem güvenliğinin artırılması ve noterlik hizmetinin daha
iyi sunulabilmesi amacıyla Teklifle, 1512 sayılı Noterlik Kanununda değişiklikler
yapılmaktadır. Hâlihazırda bir noterliğe ancak o noterliğin sınıfındaki noter atanabilmektedir.
Bu kuralın uygulamada yeni noterlik açılmasını zorlaştırdığı görülmüştür. Bu sorunun
çözülmesi için açılacak yeni noterliğe, ilgili noter sınıfından başvuru olmadığı takdirde bir alt
sımfta bulunan noterin de başvurabilmesi imkâm getirilmektedir. Noterlerin atama, göreve
başlama ve atamadan vazgeçme usulü bu çerçevede yeniden düzenlenmektedir. Ayrıca
Teklifle, taşınmaz satış vaadi sözleşmesinin noterler tarafından tapu siciline tapu bilişim sistemi
vasıtasıyla şerh verilebilmesi ve taşınmaz satış sözleşmesinin noterler tarafından da
yapılabilmesi imkâm getirilmektedir.
Teklifle ayrıca, fiyatları etkileme suçu ile mal veya hizmet satımından kaçınma suçunun
cezai müeyyideleri artırılmak suretiyle stokçuluk faaliyetleriyle daha etkin mücadele edilmesi
amaçlanmaktadır.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- Maddeyle, 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 10 uncu
maddesinde değişiklik yapılmak suretiyle hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesinin temel
unsurları düzenlenmektedir.
Maddenin birinci fıkrasında, hâkim ve savcı yardımcılığı süresi üç yıl olarak
belirlenmektedir.
Maddenin ikinci fıkrası uyannca üç yıllık süre; temel eğitim, görev ve son eğitim olmak
üzere üç döneme ayrılmaktadır. Hâkim ve savcı yardımcıları, görev dönemini atandıklan yargı
mercilerinde fiilen görev yaparak tamamlayacaktır. Temel eğitim ve son eğitim Türkiye Adalet
Akademisinde yapılacaktır.
Maddenin üçüncü fıkrasında, hâkim ve savcı yardımcılarının atanmalanm müteakip
öncelikle Akademide temel eğitim alacağı düzenlenmektedir. Bu süre içinde hâkim ve savcı
yardımcıları taleplerine ve ihtiyaç durumlarına göre hâkimliğe veya savcılığa atanacak şekilde
ayrıma tâbi tutulacaktır.
Maddenin dördüncü fıkrasında yapılan düzenlemeyle, temel eğitim sonunda hâkim ve
savcı yardımcılarının yazılı sınava alınacağı hüküm altına alınmaktadır. Hâkim ve savcı
yardımcıları, bu sınavda aldıklan puana göre en yüksek puandan başlamak üzere sıralanarak
Bakanlıkça belirlenen ilk derece yargı yerleri arasından seçtikleri il veya ilçelere görev
dönemini geçirmek üzere atanacaktır.
Maddenin beşinci fıkrasında, hâkim ve savcı yardımcılarımn görev döneminde ilgisine
göre bölge adliye veya bölge idare mahkemeleri ile Yargıtay veya Danıştayda
görevlendirileceği düzenlenmektedir.
Maddenin altıncı fıkrasında, eğitici hâkim ve savcılara ilişkin düzenlemeler
yapılmaktadır. Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcılarının yetiştirilmesi amacıyla
tercihen istekli hâkim ve savcılar arasından Adalet Bakanı tarafmdan eğitici hâkim ve savcı
görevlendirmesi yapılacaktır. Görevlendirme yapılmadan önce ilgili adalet komisyonları ve
Türkiye Adalet Akademisi ile Hâkimler ve Savcılar Kurulunun görüş ve önerileri alınacaktır.
Eğitici hâkim ve savcıların bu görevleri; atama, terfi, müstemir yetki ve tevzi edilen iş sayısı
gibi hususlar bakımından lehlerine olarak göz önünde bulundurulacaktır. Eğitici hâkim ve savcı
sayısımn fazla olduğu yerlerde eğiticilerden birinin koordinasyonu sağlamakla
görevlendirilmesine imkân tanınmaktadır. Eğitici hâkim ve savcılara, Türkiye Adalet
Akademisi tarafından eğitim verilecektir.
Maddenin yedinci fıkrasında, hâkim ve savcı yardımcılarının, sadece eğitici hâkim ve
savcılann görev yaptığı mahkeme ve savcılıklarda ve onların nezaretinde görev yapacağı
düzenlenmektedir. Her eğitici hâkim ve savcıya en fazla iki hâkim ve savcı yardımcısı verilecek
ve hâkim ve savcı yardımcılarının usta-çırak ilişkisi içinde daha iyi bir şekilde yetişmeleri
sağlanacaktır.
Maddenin sekizinci fıkrasında, hâkim ve savcı yardımcılarının görev döneminde iki kez
Akademide ara eğitime alınacakları ve her eğitim sonunda yazılı sınava tâbi tutulacakları
düzenlenmektedir.
Maddenin dokuzuncu fıkrasına göre görev dönemini tamamlayan hâkim ve savcı
yardımcıları, Akademide son eğitime tâbi tutulacaktır. Bu eğitimin sonunda yazılı ve sözlü
sınav yapılacaktır. Sözlü sınava girebilmek için söz konusu son yazılı sınav puanı ile yazılı
sınavlar nihai puammn ayrı ayrı en az yetmiş olması gerekmektedir.
Maddenin onuncu fıkrasında, yazılı sınavlar nihai puammn nasıl belirleneceği
düzenlenmektedir. Buna göre yazılı sınavlar nihai puanı; temel eğitim döneminin sonunda
yapılan sınavdan alınan puamn % lO’u, görev döneminde yapılan ara sınavlardan alman
puanların aritmetik ortalamasmm % 30’u ve son yazılı sınavdan alınan puanın % 60’mm
toplamından oluşacaktır.
Maddenin onbirinci fıkrasına göre, temel eğitim ve ara eğitimler yazılı sınav sonuçlarına
göre; son yazılı sınavdan tam puan alsa bile yazılı sınavlar nihai puanının yetmiş ve üzerinde
olma ihtimali kalmayan hâkim ve savcı yardımcıları, on beş gün içinde yeniden ikinci ara eğitim
yazılı sınavına alınacaktır. Bu sınav sonucuna göre de yazılı sınavlar nihai puanının yetmiş ve
üzerinde olma ihtimali kalmayanların, hâkim ve savcı yardımcılıklarına Adalet Bakanlığınca
son verilecektir.
Maddenin onikinci fıkrasında, son yazılı sınav puam ile yazılı sınavlar nihai puam ayrı
ayrı en az yetmiş olmayanlar bakımından yeniden son yazılı sınav imkânı getirilmektedir. Bu
sınav sonucuna göre de başarılı olamayanlar hakkında maddenin onaltıncı fıkrasında yer alan
hüküm uygulanacaktır.
Maddenin onüçüncü fıkrast uyarınca hâkim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı
sayılmak için yazılı sınavlar nihai puanının % 50’si, sözlü sınav puanımn % 25’i ile görev ve
eğitim dönemlerinde Kanunun 11 inci maddesi uyannca verilen puanların aritmetik
ortalamasımn % 25’inin toplamının en az yetmiş olması gerekecektir.
Maddenin ondördüncü fıkrasında, yazılı sınavı, onbeşinci fıkrasında ise sözlü sınavı
yapacak kurullarm oluşumuna ilişkin mevcut hükümler korunmak suretiyle uyum düzenlemesi
yapılmaktadır.
Maddenin onaltıncı fıkrasında, hâkim ve savcı yardımcılığı sonunda yapılan sınavlarda
başanlı olamayanlara, talepleri halinde Bakanlıkça merkez veya taşra teşkilatında genel idare
hizmetleri sınıfında bir kadroya atanabileceklerine ilişkin mevcut hüküm korunmaktadır. Aksi
halde bu kişilerin hâkim ve savcı yardımcılıklarına Bakanlıkça son verilecektir.
Maddenin onyedinci fıkrasında hâkim ve savcı yardımcılarının mecburi hizmet
yükümlülüğüne ilişkin hüküm, mevcut hüküm korunmak suretiyle uyum düzenlemesine tabi
tutulmaktadır.
Maddenin onsekizinci fıkrasında uygulamaya ilişkin yönetmelik çıkarma yetkisi
düzenlenmektedir.
MADDE 2- Maddeyle 2802 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinden sonra yeni bir madde
ihdas edilerek hâkim ve savcı yardımcılarımn görev ve yetkilerine kanunda yer verilmektedir.
Maddeyle, ataması yapılan hâkim ve savcı yardımcılarının görev yaptığı yerdeki hâkim
ve savcılann talimatlan doğrultusunda hükümde sayılan ve mevzuatla verilen diğer görevleri
yerine getirecekleri düzenlenmektedir.
Maddenin birinci fıkrasında hâkim ve savcı yardımcılarının mahkemedeki görevleri,
ikinci fıkrasında da Cumhuriyet başsavcılığındaki görevleri düzenlenmektedir.
Hâkim ve savcı yardımcılarının yapılan görev tanımları, evrak akışına dâhil edilmelerini
gerektirmektedir. Böylece hâkim ve savcı yardımcıları. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemine de
dâhil edilerek uygulamaya aktif bir şekilde katılacak ve hâkim ve savcıların gözetim ve
kontrolleri altında daha iyi yetişecektir.
Maddenin üçüncü fıkrasında, yargı yetkisi kapsamında sadece hâkim ve savcılar
tarafından yapılabilecek iş ve işlemlerin yardımcılar tarafından yapılamayacağı hükme
bağlanmaktadır.
Maddenin dördüncü fıkrasında, hâkim ve savcı yardımcılarının görev döneminde
yetiştirilmeleri ve mesleki deneyim ve beceri kazanmaları amacıyla, gerekli görülen
uygulamaların hâkim ve savcı nezaretinde yaptırılabileceği düzenlenmektedir.
Maddenin beşinci fıkrasında, hâkim ve savcı yardımcılarının görev yaptığı yargı
mercilerinde çalışan personelin, görevleriyle ilgili olarak hâkim ve savcı yardımcılarına karşı
sorumlu olduğu hükme bağlanmakta ve yargı mercilerindeki statüleri belirlenmektedir.
Maddenin altıncı fıkrasında hâkim ve savcı yardımcılarının görev ve yetkileri, çalışma
usul ve esasları ile maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar hakkında Adalet Bakanlığına
yönetmelik çıkarma yetkisi verilmektedir.
MADDE 3- Maddeyle, 2802 sayılı Kanunun 11 inci maddesi değiştirilmektedir.
Maddeyle, hâkim ve savcı yardımcıları hakkında eğitim ve görev dönemlerinde
düzenlenecek değerlendirme formları, bu formlan düzenleyecek kişiler ile bu formlann Adalet
Bakanlığına iletilmesine ilişkin usul düzenlenmektedir. Bu form düzenlenirken hâkim ve savcı
yardımcısımn vazifesini yapmakta gösterdiği kabiliyet ve başarı, görevine bağlılığı ve ahlaki
gidişi ile iletişim becerisi ve stres yönetimi kabiliyetine dair hususlar dikkate alınacak ve formu
düzenleyenler tarafından hâkim ve savcı yardımcısına yüz üzerinden puan verilecektir.
Kanun Teklifiyle değiştirilen 2802 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin onüçüncü fıki”ası
uyannca, değerlendirme formlarında verilen puanların aritmetik ortalaması, hâkim ve savcı
yardımcılığı sonunda nihai başarının belirlenmesinde etkili olacaktır.
İnsan Haklan Eylem Planında “Yargının Etkililiği ve Kalitesinin Artırılması” başlıklı
hedefi altmda “Hâkim ve savcı adaylannm mesleğe giriş sürecinde iletişim becerileri ve stres
yönetimine ilişkin kabiliyetleri de dikkate alınacaktır.” faaliyetine yer verilmiştir. Bu faaliyet
doğrultusunda değerlendirme formunda hâkim ve savcı yardımcısının iletişim becerisi ve stres
yönetimi kabiliyetleri yönünden de değerlendirmeye tabi tutulacağı özellikle vurgulanmaktadır.
Öte yandan, maddenin uygulanmasına ilişkin yönetmelik çıkarma yetkisi verilmektedir.
MADDE 4- Teklifle hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesinin getirilmesine bağlı
olarak, maddeyle 2802 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinde uyum düzenlemesi yapılmaktadır.
Maddeye eklenen üçüncü fıkrayla, teşvik ve ödüllendirme amacıyla hâkim ve savcı yardımcılığı
sonunda başarılı olanlardan sıralamada ilk üçe girenlerin ad çekmeye dâhil edilmeyeceği ve
listeden seçim yapacaklan hükme bağlanmaktadır.
MADDE 5- Teklifle hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesinin getirilmesine bağlı
olarak, maddeyle 2802 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde uyum düzenlemesi yapılmaktadır.
Ayrıca hâkim ve savcılann birinci sınıfa aynima şartları arasına en az üç meslek içi eğitim
programına katılmış olma şartı eklenmektedir.
MADDE 6- Maddeyle 2802 sayılı Kanunun 101 inci maddesinden sonra yeni bir madde
ihdas edilerek teftiş programına ilişkin düzenleme yapılmaktadır. Yargı ve adalet hizmetlerinin
etkinliği ve verimliliğinin artırılması için periyodik olarak ve sağlıklı bir şekilde denetlenmesi
büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda hâkim ve savcılar ile adalet dairelerinin denetiminin
belli bir plana bağlı olarak, gecikmeksizin ve öngörülebilir bir şekilde icra edilmesi amacıyla
Hâkimler ve Savcılar Kurulu ile Adalet Bakanlığı Teftiş Kurullanmn teftiş programlarının, en
geç iki yılda bir mahallinde denetimi sağlayacak şekilde düzenleneceği ve uygulanacağı hükme
bağlanmakta ve yıllık teftiş programlarının, her yıl ocak ayının en geç ikinci haftası sonuna
kadar ilan edileceği düzenleme altına alınmaktadır.
MADDE 7- Teklifle hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesinin getirilmesine bağlı
olarak maddeyle, 2802 sayılı Kanunun 106 ncı maddesinde uyum düzenlemesi yapılmaktadır.
Bilindiği gibi denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri yargının ve adalet
hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi bakımından hayati önem taşımaktadır.
Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu ile Hâkimler ve Savcılar Kurulu Teftiş Kurulu müfettişleri, bu
görevlerin ifası için yılın büyük bir bölümünü yurdun değişik yerlerinde geçirmek suretiyle
meşakkatli bir görev yürütmektedir. Düzenlemeyle, Kanunun 106 ncı maddesi kapsamında
hâkim ve savcılara ödenmekte olan ek tazminatın, anılan teftiş kurullarında fiilen görev yapan
müfettişler bakımından artırılması sağlanmaktadır. Hükümle teftiş kurullarında müfettiş olaralc
görev almanın teşvik edilmesi ve böylece bu kurulların ihtiyacı olan insan kaynağının artırılarak
denetim kapasitelerinin güçlendirilmesi hedeflenmektedir.
MADDE 8- Teklifle hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesinin getirilmesine bağlı
olarak maddeyle, 2802 sayılı Kanıma geçici 22 nci madde eklenmektedir. Bu çerçevede
maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce; hâkim adaylığı yazılı yarışma sınavına girip hâkim
adaylığına atanma süreci tamamlanmayanlar ile hâkim adaylığına atanmış olup henüz mesleğe
kabulü yapılmayanlar hakkında, bu maddeyi ihdas eden Kanunla hâkim ve savcı yardımcılığına
ilişkin yapılan değişikliklerden önceki hükümler uygulanmaya devam olunacaktır. Ancak bu
kapsamdaki hâkim ve savcı adaylarından başarı sıralamasında ilk üçe girenler Teklifle getirilen
düzenleme uyannca ad çekmeye dâhil olmayacak ve listeden talep ettikleri yere atanacaktır.
Ayrıca kanunlardaki hâkim ve savcı yardımcılığına ilişkin hükümlerin, mesleğe hâkim
adaylığından kabul edilmiş olanlar bakımından, hâkim adaylığı olarak anlaşılması ve
uygulanmasına yönelik düzenleme yapılmaktadır.
Öte yandan Teklifle birinci sınıfa ayrılma şartlarına ilave edilen meslek içi eğitime
katılma şartının, bu şartı getiren düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarih itibanyla birinci ve ikinci
derecede bulunan hâkim ve savcılar hakkında uygulanmayacağı da hükme bağlanmaktadır.
MADDE 9- Maddeyle, 1512 sayılı Kanunun 27 nci maddesine fıkra eklenmektedir.
Düzenlemeyle, iki defa yapılan ilana rağmen atama yapılamayan bir noterliğe; üst sınıf veya
aynı sımf noterler arasından, bu sınıflardan isteklinin bulunmaması halinde, son hal kâğıdında
olumlu kanaat belirtilmiş olması kaydıyla bir alt sınıf noterler arasından atama yapılabileceği
hükme bağlanmakta; üst sımf veya aym sınıf noterler arasından yapılacak atamalarda,
bulunduğu noterlikte iki yılım doldurmuş olma şartının aranmayacağı belirtilmektedir. Yine bu
hususların ikinci ilanda gösterilmesi gerektiği hükme bağlanmaktadır.
MADDE 10- Maddeyle, 1512 sayılı Noterlik Kanununun 28 inci maddesi
değiştirilmektedir. Hükümle, boşalan veya açılan noterliklere yapılan atamalarda vazgeçmenin
hangi süre içinde yapılacağı düzenlenmektedir. 1512 sayılı Kanunun 22 ve 27 nci maddelerinde,
ilan tarihinden itibaren bir ay içinde atama için başvurulacağı düzenlenmiştir. Değişiklikle,
boşalan veya açılan noterliklere atama başvurusunun yapılması, düşünülüyorsa aynı süre içinde
vazgeçme talebinde de bulunulması gerektiği hükme bağlanmaktadır. İlandan itibaren hem
atama hem de vazgeçme talepleri için öngörülen bir aylık sürenin, talepte bulunulan noterlikle
ilgili bilgilerin öğrenilmesi bakımından yeterli olacağı değerlendirilmektedir.
MADDE 11- Maddeyle, 1512 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi değiştirilmektedir.
Düzenlemeyle, noterin göreve başlamasına ilişkin zorunluluk ile haklı bir neden
olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması durumunda noterin istifa etmiş sayılacağı hükme
bağlanmaktadır. Buna göre noter, atama veya nakle ilişkin kararın Adalet Bakanlığının resmi
internet sitesinde ilanından itibaren bir ay içinde yeni görevine başlamak zorundadır. Atanan
veya nakledilen noterin henüz çalıştığı yere ilişkin noterlik sıfatı Cumhuriyet savcısının
huzurunda yapılacak devir ve teslim işleminin bitmesiyle sona erecek; yeni yer noterlik sıfatı
ise bu yere fiilen başlama tarihinde kazamimış olacaktır. Arada geçen sürede noterlik sıfatı
devam edecektir. Ayrıca atama karannın notere tebliğinden önce noterin vazgeçme hakkını
kullanabileceğine ilişkin üçüncü fıkra hükmü yürürlükten kaldırılmaktadır.
MADDE 12- Maddeyle, 1512 sayılı Kanunun 60 mcı maddesinin birinci fıkrasımn (3)
numaralı bendinde değişiklik yapılmaktadır. Düzenlemeyle, noterlere taraflardan birinin talep
etmesi halinde tapu bilişim sistemi vasıtasıyla taşınmaz satış vaadi sözleşmesini tapuya şerh
edebilme imkânı verilmektedir. Hâlihazırda taşınmaz satış vaadi sözleşmeleri noterler
tarafından yapılabilmekte ve taraflardan birinin istemi üzerine tapu müdürlüğü tarafından tapu
siciline şerh edilebilmektedir. Düzenlemeye göre tapu müdürlüklerinin yanında noterler
tarafından da tapu bilişim sistemi vasıtasıyla, taşınmaz satış vaadi sözleşmeleri tapuya şerh
verilebilecektir. Ayrıca Teklif ile noterlere taşınmaz satış sözleşmesini yapabilme imkânı
verilmesi öngörüldüğünden noterlerin görevleri arasına bu husus da eklenmektedir.
MADDE 13- Maddeyle, 1512 sayıla Kanuna 61/A maddesi eklenmekte ve noterlere
taşınmaz satış işlemleri yapma görevi verilmektedir.
Taşınmazın satış suretiyle devri iki aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamayı satış
sözleşmesinin düzenlenmesi, ikinci aşamayı ise tescil oluşturmaktadır.
Taşınmaz mülkiyetinin devrini amaçlayan sözleşmelerin geçerli olabilmesi için kural
olaralc resmi şekilde düzenlenmiş olmaları gerekmektedir. Mülkiyetin devrine ilişkin
sözleşmeler tapu sicil müdürü veya tapu sicil görevlileri tarafından düzenlenebilmektedir.
Kanunlarda veya Tapu Sicil Tüzüğünde belirlenen istisnalar dışında yazılı istem olmadıkça tapu
sicili üzerinde işlem yapılamamaktadır. Müdürlüklere her türlü tapu işlemi için yapılacak
istemde, başvuru istem belgesi düzenlenmektedir. Kanuni istisnalar dışında, tapu sicilinde işlem
yapılabilmesini ancak hak sahibi olan kişiler talep edebilmektedir. Tescil, tasarrufa konu olan
taşınmaz malikinin yazılı beyanı üzerine yapılabilir. Yapılan tescil istemleri tapu müdürlüğü
görevlileri tarafından incelenmekte ve istemin hak sahibi tarafından yapılıp yapılmadığı
belirlenmektedir. Hak sahibi olduğu belirlendikten sonra istemde bulunanların tasarruf
yetkisinin yani fiil ehliyetinin bulunup bulunmadığının belirlenmesi de gerekmektedir. Hak
sahipliği ve tasarruf yetkisi belirlendikten sonra resmi senet düzenlenebilmektedir. Resmi senet
düzenlenmeden önce Harçlar Kanununda öngörülen tapu harçları ile gerekli giderlerin
ödenmesi gerekmektedir.
Tapu sicili üzerinde işlem yapılmasını gerektiren veya reddedilen istemler yevmiye
defterine kaydedilmekte, tapu sicili üzerinde kayıtlı bulunan hakların birbirlerine üstünlüğü bu
deftere yazım, tarih ve sıra numarasına göre belirlenmektedir.
Tapu sicili, devletin sorumluluğu altında, tescil ve açıklık ilkelerine göre taşınmazlar ile
üzerindeki hakların durumlannı göstermek üzere tutulan sicildir. Tapu kayıtlarının elektronik
ortamda tutulması halinde, ana ve yardımcı siciller Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS)
içerisinde saklanmakta ve yönetilmektedir. TAKBİS üzerindeki kayıtlar, sicillerin elektronik
ortamda tutulmaya başlandığı tarihten sonraki bilgileri göstermektedir. Ayni ve şahsi haklara
yönelik işlemlerin belgeleri hazırlanıp taraflarca imzalandıktan sonra tarih ve yevmiye
numarası ile tescil edilmektedir. Resmi senedin düzenlenmesine ilişkin işlemler
tamamlandıktan sonra TAKBİS üzerinden tescil yapılmaktadır. Bu tescili, sistem otomatik
olarak yapmaktadır. Daha sonra da resmi senetteki bilgilere göre tapu kütüğünün ilgili sayfasına
da tescil yapılmakta ve alıcı adına tapu senedi düzenlenerek işlem tamamlanmaktadır.
Birinci fıkrayla, noterlere taşınmaz satış sözleşmesi yapma görevi verilmektedir. Buna
göre taşınmaz satış sözleşmesi hem tapu müdürlüklerinde hem de noterliklerde yapılabilecektir.
İkinci fıkrayla, noterlerin taşınmaz satışı için yapılan başvuru üzerine uygulayacağı usul
ve esaslar belirlenmektedir. Başvuru üzerine noter tarafından bir başvuru belgesi
düzenlenecektir. Taşınmazla ilgili kayıtlar incelenerek tapu sicilindeki kısıtlamalar dikkate
alınacak, kanunlarda ve mevzuatta yer alan sınırlamalar ile usul ve esaslar gözetilecektir. Bu
kapsamda taşınmaz üzerindeki şerh ve beyanlar kontrol edilerek satış yapmaya engel bir kayıt
olup olmadığına bakılacaktır. Öte yandan tapu sicilinde yazılı olmayan ancak 5403 sayılı
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu gibi özel kanunlarda yer alan sınırlandırmalar
nazara alınacaktır. Noterin yapacağı satış sözleşmesi ayrı bir hukuki rejime tabi olmayıp tapu
memurları tarafından yapılan satış sözleşmeleri ile aym kurallara bağlı olacaktır.
Üçüncü fıkrayla, noterlerin yapacakları satış sözleşmelerinde tapu kayıt örneği ve diğer
ilgili belgeler için tapu bilişim sisteminde yer alan bilgilerin kullanılması ve eksik bilgilerin
ilgili tapu müdürlüklerinden temin edilmesi hususu düzenlenmektedir. Noterlerin bu bilgileri
kontrol etmesinden sonra taşınmaz üzerindeki hak sahipliği belirlenecek ve taşınmazın satışına
engel bir durumun bulunup bulunmadığı tespit edilecektir. Noter, istem sahibi kişinin hak sahibi
olduğunu ve harç ve hizmet bedelinin ödendiğini tespit ettikten sonra satış sözleşmesini
düzenleyecektir.
Dördüncü fıkrayla, taşınmaz satış sözleşmesinin düzenlenmesinden sonra yapılacak
işlemler hükme bağlanmaktadır. Buna göre taşınmaz satış sözleşmesi, noterlerce tapu bilişim
sisteminden yevmiye numarası alınarak bu sisteme kaydedilecektir. Sözleşme, sisteme
kaydedildikten sonra tapu müdürlüğünce taşınmazm tapu kütüğüne tescili sağlanacaktır. Aynca
satış sözleşmesi ile diğer belgeler, noter tarafından tapu bilişim sistemine aktarılacak ve fiziki
olarak arşivlenecektir.
Beşinci fıkrayla, işin önemi nedeniyle taşınmaz satış sözleşmesinin bizzat noter
tarafından yapılacağı düzenlenmektedir.
Altıncı fıkrayla, tapu kayıt örneği ve diğer belgelerden hak sahibinin belirlenememesi
veya satışa engel hukuki bir durumun varlığı halinde noterlerce satış işleminin
gerçekleştirilmeyeceği hükme bağlanmaktadır.
Yedinci fıkrayla, noterler tarafından yapılacak taşınmaz satış sözleşmelerinde sadece
tapu harcının alınacağı ve bu işlemler için tapu harçlarına ilişkin hükümlerin uygulanacağı
düzenlenmektedir. Bu işlemler için ayrıca noter harcı alınmayacaktır.
Sekizinci, dokuzuncu ve onuncu fıkralarla, noterlerce yapılan taşınmaz satış sözleşmesi
uyannca almacak ücret ve giderlere ilişkin usul ve esaslar düzenlenmektedir.
MADDE 14- Maddeyle, 1512 sayılı Kanunun 162 nci maddesinde değişiklik
yapılmaktadır.
Teklifle, Kanunun 60 mcı maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde yapılan
değişiklik ve Kanuna eklenen 61/A maddesi uyarınca, taşınmaz satış sözleşmesinin noterler
tarafından da yapılabilmesi imkânı getirilmektedir. Tapu sicilinin tutulması nedeniyle
sorumluluk 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 1007 nci maddesinde düzenlenmiştir. Buna
göre tapu sicilinin tutulmasından doğan bütün zararlardan Devlet sorumlu olup Devletin,
zararın doğmasında kusuru bulunan görevlilere rücu hakkı saklıdır. Maddeye eklenen ikinci
fıkrayla, noterlerde düzenlenen taşınmaz satış sözleşmeleri sebebiyle doğacak zarardan dolayı
sorumluluk hükmü açık bir şekilde düzenlenmektedir. Buna göre bu tür zararlar bakımından
Devletin asli sorumluluğu muhafaza edilmekte ancak noterlerin de birinci fıkrada yer alan
esaslar uyarınca kişisel olarak sorumlu olduğu açıkça hükme bağlanmaktadır. Zarara uğrayanın,
zarannm tazmini için Devlete veya notere karşı dava açması mümkündür. Devlete karşı açılan
dava sonunda zarar Devlet tarafından ödenmiş ve bu zarar noter tarafından düzenlenen taşınmaz
satış sözleşmesinden kaynaklanmış ise Devlet, bu sözleşmeyi düzenleyen notere rücu edecektir.
Ayrıca notere karşı açılacak davaların tapu sicilinin bulunduğu yer malıkemesinde görüleceği
de hüküm altına alınmaktadır.
Maddenin mevcut ikinci fıkrasında, maddeye eklenen fıkra nedeniyle uyum
düzenlemesi yapılmaktadu-.
MADDE 15- Teklifle Noterlik Kanununda yapılan düzenlemelere bağlı olarak
maddeyle, 1512 sayılı Kanuna geçici 21 inci madde eklenmekte ve geçiş hükmü
düzenlenmektedir.
MADDE 16- Maddeyle, 2575 sayılı Danıştay Kanununun geçici 24 üncü maddesinde
değişiklik yapılmaktadır. Sabit üyelerle görev yapan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun,
mevcut ve muhtemel iş yükü nazara alınarak yargılamada gecikmelere sebebiyet verilmemesi
amacıyla 31 Aralık 2026 tarihine kadar hâlihazırdaki yapısıyla çalışması öngörülmektedir.
MADDE 17- Maddeyle, 2575 sayılı Kanunun geçici 27 nci maddesinde değişiklik
yapılmaktadır. Düzenlemeyle, Damştayın iş yükü nazara alınarak daire sayısının 2575 sayılı
Kanunun 13 üncü maddesinde öngörüldüğü üzere on daireye indirilmesi için tamnan süre dört
yıl uzatılmaktadır.
MADDE 18- Maddeyle, 2797 sayılı Yargıtay Kanununun 10 uncu maddesinde
değişiklik yapılmaktadır. 1/7/2016 tarihinde kabul edilen 6723 sayılı Kanunla Yargıtaydaki üye
ve daire sayısının, zamana yayılmak suretiyle indirilmesi öngörülmüştür. Hâlihazırda daire
sayısı kırk altıdan yirmi dörde indirilmek suretiyle Kanunun öngördüğü sayıya ulaşılmıştır.
Buna bağlı olarak Birinci Başkanlık Kurulunun üye sayısı da azaltılmaktadır.
MADDE 19- Maddeyle, 2797 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinde değişiklik
yapılmaktadır. Teklifle 2797 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde yapılan değişikliğin zorunlu
sonucu olarak 33 üncü maddesinde de değişiklik yapılması öngörülmektedir. Ayrıca Kurula
seçilenlerin bir seçim dönemi geçmeden yeniden seçilememelerine ilişkin hüküm
kaldırılmaktadır.
MADDE 20- Maddeyle, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 237 nci maddesinde
değişiklik yapılmaktadır. Fiyatları etkileme suçuyla etkin mücadele edilebilmesi amacıyla
suçun cezası artırılmaktadır.
MADDE 21- Maddeyle, 5237 sayılı Kanunun 240 mcı maddesinde değişiklik
yapılmaktadır. Mal veya hizmet satımından kaçınma suçuyla etkin mücadele edilebilmesi ve
stokçuluk faaliyetlerinin önlenebilmesi amacıyla suçun cezası artırılmaktadır.
MADDE 22- Teklifle hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesinin getirilmesine bağlı
olarak, 2802, 2547, 5271, 6085, 6087 ve 6216 sayılı Kanunların ilgili maddelerinde uyum
düzenlemeleri yapılmaktadır.
MADDE 23- Yürürlük maddesidir.
MADDE 24- Yürütme maddesidir.
hakimler ve SAVCILAR KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA
DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununun 10 uncu
maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Hâkim ve savcı yardımcılığı süresi ve eğitim:
MADDE 10 – Hâkim ve savcı yardımcılığı süresi üç yıldır.
Hâkim ve savcı yardımcılığı; temel eğitim dönemi, görev dönemi ve son eğitim
döneminden oluşur. Temel eğitim ve son eğitim Türkiye Adalet Akademisi tarafından verilir.
Görev dönemi ise yargı mercilerinde fiilen görev yapmak suretiyle geçirilir.
Hâkim ve savcı yardımcıları, atanmalannı müteakip temel eğitime alınır. Temel eğitim
döneminde adli yargı hâkim ve savcı yardımcıları, adli yargı teşkilatının ihtiyaç durumu ile
imkânlar ölçüsünde kendi istekleri göz önünde bulundurulmak ve Hâkimler ve Savcılar
Kurulunun görüşü alınmak suretiyle, Adalet Bakanlığınca hâkimliğe veya savcılığa atanacak
şekilde ayrılır.
Hâkim ve savcı yardımcıları, temel eğitim döneminin sonunda yazılı sınava tabi tutulur
ve aldıkları puana göre en yüksek puandan başlamak üzere ayn ayrı sıralanır. Eşitlik halinde
hâkim ve savcı yardımcılığı yazılı yarışma sınavında puanı yüksek olana öncelik tanınır.
Eşitliğin devam etmesi halinde kura çekilmek suretiyle sıralama belirlenir. Hâkim ve savcı
yardımcıları bu sıralamaya göre, Bakanlıkça belirlenen ilk derece yargı yerleri arasından
seçtikleri il veya ilçelere görev dönemini geçirmek üzere atanır.
Hâkim ve savcı yardımcıları görev döneminde bölge adliye veya bölge idare
mahkemeleri ile Yargıtay veya Danıştayda da görevlendirilir.
Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcılarının yetiştirilmesi amacıyla Adalet Bakanı
tarafmdan tercihen istekli olanlar arasından, ilgili adalet komisyonları ve Türkiye Adalet
Akademisi ile Hâkimler ve Savcılar Kurulunun görüş ve önerileri alınmak suretiyle, eğitici
hâkim ve savcılar görevlendirilir. Bu görev; atama, terfi, müstemir yetki ve tevzi edilen iş sayısı
gibi hususlar bakımından göz önünde bulundurulur. Eğitici sayısının birden fazla olduğu
yerlerde, eğiticilerden biri koordinasyonu sağlamakla görevlendirilebilir. Eğitici hâkim ve
savcılara Türkiye Adalet Akademisi tarafmdan eğitim verilir.
Hâkim ve savcı yardımcıları, eğitici hâkim veya savcılarm görev yaptığı mahkeme ve
savcılıklarda ve onların nezaretinde görev yapar. Eğitici olarak görevlendirilen hâkim ve
savcılara, en fazla iki hâkim ve savcı yardımcısı verilebilir.
Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcıları Türkiye Adalet Akademisinde iki kez ara
eğitime alınır. Her ara eğitimin sonunda yazılı sınav yapılır.
Görev dönemini tamamlayan hâkim ve savcı yardımcıları son eğitime alınır. Son eğitim
dönemini bitiren hâkim ve savcı yardımcılan, yazılı ve sözlü sınava tâbi tutulur. Sözlü sınava
girebilmek için son yazılı sınav puanı ile yazılı sınavlar nihai puammn ayrı ayrı en az yetmiş
olması şarttır.
Yazılı sınavlar nihai puanı; temel eğitim döneminin sonunda yapılan sınavdan alman
puanın %10’u ile görev döneminde yapılan ara sınavlardan alınan puanların aritmetik
ortalamasının %30’u ve son yazılı sınavdan alınan puanın %60Tmn toplamından oluşur.
Temel eğitim ve ara eğitimler yazılı sınav sonuçlarına göre; son yazılı sınavdan tam
puan alsa bile yazılı sınavlar nihai puanının yetmiş ve üzerinde olma ihtimali kalmayan hâkim
ve savcı yardımcıları, on beş gün içinde yeniden ikinci ara eğitim yazılı sınavına alımr. Bu sınav
sonucuna göre de yazılı sınavlar nihai puanımn yetmiş ve üzerinde olma ihtimali kalmayanların,
hâkim ve savcı yardımcılıklarına Adalet Bakanlığınca son verilir.
Son yazılı sınav puanı ile yazılı sınavlar nihai puanı en az yetmiş olmayanlar, en geç iki
ay içinde yeniden son yazılı sınava alınır. Bu sınav sonucuna göre de başarılı olamayanlar
hakkında onaltmcı fıkra hükümleri uygulanır.
Hâkim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı sayılmak için yazılı sınavlar nihai
puanının %50’si, sözlü sınav puanının %25’i ile görev ve eğitim dönemlerinde verilen
puanların aritmetik ortalamasının %25’inin toplamının en az yetmiş olması şarttır.
Yazılı sınavlar; hâkim ve savcı yardımcılanna ders verenler arasından Türkiye Adalet
Akademisi Başkamnca seçilen başkan ile dört asıl ve iki yedek üyeden oluşan yazılı sınav
kurulu tarafından yapılır.
Sözlü sınav; Türkiye Adalet Akademisi Başkanının başkanlığında, Teftiş Kurulu
Başkanı ve Personel Genel Müdürü ile hâkim ve savcı yardımcılarına ders verenler arasından
ilgili bakan yardımcısınca seçilen iki asıl ve bir yedek üyeden oluşan sözlü sınav kurulu
tarafından yapılır.
Hâkim ve savcı yardımcılığı sonunda başarılı olamayanlar, talepleri hâlinde Bakanlıkça
merkez veya taşra teşkilatında genel idare hizmetleri sınıfında bir kadroya atanabilir, aksi hâlde
bunlann hâkim ve savcı yardımcılığına Bakanlıkça son verilir.
Hâkim ve savcı yardımcılığı süresini tamamlamadan görevden ayrılanlar ile bu süreyi
tamamlayıp, mesleğe kabul edildikten sonra hâkim ve savcı yardımcılığı süresi kadar
çalışmadan görevden ayrılanlar, bu süre zarfında kendilerine ödenen aylık, ödenek, tazminatlar
ile her türlü ödemenin, mecburi hizmetin eksik kalan kısmı ile orantılı miktarını iki kat olarak
ödemek zorundadırlar.
Hâkim ve savcı yardımcılığı dönemleri, hâkim ve savcı yardımcılarının hâkimliğe veya
Cumhuriyet savcılığına atanacak şekilde ayrılması, görev yerlerinin tespiti, eğitici hâkim ve
savcıların belirlenmesi ve görevleri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar
Hâkimler ve Savcılar Kurulunun görüşü; görev döneminin Yargıtay ve Danıştayda
geçirilmesine ilişkin hususlar ise Yargıtay ve Danıştayın görüşleri alınmak suretiyle Adalet
Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle; eğitimlerin uygulama esasları ile yazılı ve sözlü
sınavlara ilişkin hususlar Türkiye Adalet Akademisince çıkanlacak yönetmelikle düzenlenir.”
MADDE 2- 2802 sayılı Kanuna 10 uncu maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki
madde eklenmiştir.
“Hâkim ve savcı yardımcısının görev ve yetkileri:
MADDE 1 O/A- Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcısının mahkemedeki görevleri
şunlardır:
a) Hâkim tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek hâkime sunmak.
b) Duruşma ve keşif işlemlerinde hâkime yardımcı olmak.
c) Yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı hâkime sunulmadan önce kontrol etmek.
d) Tensip ve gerekçeli karar taslaklarını hazırlamak.
e) Ara kararların icrasına dair iş ve işlemleri yapmak.
f) Hâkimin istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak.
g) Mevzuatta belirtilen diğer görevler ile hâkim tarafından verilen benzeri görevleri
yerine getirmek.
Görev döneminde hâkim ve savcı yardımcısının Cumhuriyet başsavcılığındaki görevleri
şunlardır:
a) Savcı tarafından tevdi edilen dosya veya evrakı inceleyerek savcıya sunmak.
b) Soruşturma işlemleri ile kovuşturma aşamasında savcmın görev alamna giren işlerde
savcıya yardımcı olmak.
c) Yazı işleri müdürlüğünce hazırlanan evrakı savcıya sunulmadan önce kontrol etmek.
d) Soruşturma evrakına ilişkin karar taslakları ile soruşturma ve kovuşturma aşamasında
kanun yollarına başvuru taslaklarını hazırlamak.
e) Her türlü yazışma taslağını hazırlamak.
f) Savcının istediği konular hakkında hukuki araştırma yapmak.
g) Mevzuatta belirtilen görevler ile savcı tarafından verilen benzeri görevleri yerine
getirmek.
Münhasıran hâkim veya savcı tarafından yapılması gereken iş ve işlemler, hâkim ve
savcı yardımcısı tarafından yapılamaz.
Hâkim ve savcı yardımcısımn yetiştirilmesi ve mesleki deneyim ve beceri kazanması
amacıyla gerekli görülen uygulamalar, hâkim ve savcının nezaretinde yaptınlabilir.
Hâkim ve savcı yardımcılarının görev yaptığı yargı mercilerinde çalışan personel,
görevleriyle ilgili olarak hâkim ve savcı yardımcılarına karşı sorumludur.
Hâkim ve savcı yardımcılarımn yargı mercilerindeki görev ve yetkileri ile çalışma usul
ve esaslan ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar Yargıtay ve Danıştay ile
Hâkimler ve Savcılar Kurulunun görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca çıkanlan yönetmelikle
düzenlenir.”
MADDE 3- 2802 sayılı Kanunun 11 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Hâkim ve savcı yardımcıları hakkında düzenlenecek formlar:
MADDE 11 – Her hâkim ve savcı yardımcısı halckında; eğitim dönemlerinde Türkiye
Adalet Akademisinin ilgili daire başkanı; görev döneminde ise eğitici hâkim ve savcı, Yargıtay
ve Danıştayda ilgisine göre daire başkanı veya savcı tarafından yüz puan üzerinden
değerlendirme formu düzenlenir. Bu form düzenlenirken hâkim ve savcı yardımcısının
vazifesini yapmakta gösterdiği kabiliyet ve başarı, görevine bağlılığı ve ahlaki gidişi ile iletişim
becerisi ve stres yönetimi kabiliyetine dair hususlar dikkate almır. Müfettiş maiyetinde görev
yapılması durumunda müfettiş, Anayasa Mahkemesinde görev yapılması durumunda ise bölüm
başkanı tarafından hâkim ve savcı yardımcısı hakkında değerlendirme formu düzenlenir.
Düzenlenecek formlar Adalet Bakanlığına gönderilmek üzere ilgisine göre adalet
komisyonu başkanlığı ile Anayasa Mahkemesi Başkanlığı, Yargıtay Birinci Başkanlığı ve
Danıştay Başkanlığına verilir.
Değerlendirme formunun şekli ve içeriği ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer
hususlar yüksek mahkemeler ve Hâkimler ve Savcılar Kurulu ile Türkiye Adalet Akademisinin
görüşü alınmak suretiyle Adalet Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.”
MADDE 4- 2802 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan
“Meslek öncesi eğitim sonunda yapılan yazılı ve sözlü sınav neticesinde” ibaresi “Hâkim ve
savcı yardımcılığı süresi sonunda” şeklinde ve aynı fıkrada yer alan “adayların” ibaresi “hâkim
ve savcı yardımcılarımn” şeklinde değiştirilmiş; ikinci fıkrasında yer alan “adayların,” ibaresi
“hâkim ve savcı yardımcılarının,” şeklinde, “adlî yargı adaylan” ibaresi “adlî yargı hâkim ve
savcı yardımcıları” şeklinde, “idarî yargı adayları” ibaresi “idarî yargı hâkim yardımcıları”
şeklinde değiştirilmiş; ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş; mevcut
üçüncü fıkrasında yer alan “adaylığa” ibaresi “hâkim ve savcı yardımcılığına” şeklinde ve
mevcut dördüncü fıkrasında yer alan “hâkim adaylığında” ibaresi “hâkim ve savcı
yardımcılığında” şeklinde değiştirilmiştir.
“Hâkim ve savcı yardımcılığı sonunda başanlı olanlardan sıralamada ilk üçe girenler ad
çekmeye dâhil edilmez ve listeden seçim yaparlar.”
MADDE 5- 2802 sayılı Kanunun 32 nci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent
eklenmiş ve ikinci fıkrasında yer alan “adaylarının 4954 sayılı Kanunda belirtilen staj
dönemlerini aşan adaylık süreleri,” ibaresi “yardımcılarının yardımcılık süresini aşan süreleri,”
şeklinde değiştirilmiştir.
“g) En az üç meslek içi eğitim programına katılmış olmak,”
MADDE 6- 2802 sayılı Kanıma 101 inci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki
madde eklenmiştir.
“Teftiş programı:
MADDE 101/A-Hâkimler ve Savcılar Kurulu Teftiş Kurulu ile Adalet Bakanlığı
Teftiş Kurulunun teftiş programları, en geç iki yılda bir mahallinde denetimi sağlayacak şekilde
düzenlenir ve uygulanır. Yıllık teftiş programları, her yıl ocak ayının en geç ikinci haftası
sonuna kadar ilan edilir.”
MADDE 7- 2802 sayılı Kanunun 106 ncı maddesinin üçüncü ve beşinci fıkralarında yer
alan “adaylarına” ibareleri “yardımcılarına” şeklinde değiştirilmiş ve altıncı fıkrasına birinci
cümleden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“Bu ek tazminat, Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu ile Hâkimler ve Savcılar Kurulu Teftiş
Kurulunda fiilen görev yapan müfettişlere (30.000) gösterge rakamı üzerinden ödenir.”
MADDE 8- 2802 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 22- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce;
a) Hâkim adaylığı yazılı yarışma sınavına girip hâkim adaylığına atanma süreci
tamamlanmayanlar,
b) Hâkim adaylığma atanmış olup henüz mesleğe kabulü yapılmayanlar,
hakkında, bu maddeyi ihdas eden Kanunla hâkim ve savcı yardımcılığına ilişkin yapılan
değişikliklerden önceki hükümler uygulanmaya devam olunur. Ancak 13 üncü maddenin
üçüncü fıkra hükmü, bu fıkra kapsamında olanlar hakkında da uygulanır.
Kanunlardaki hâkim ve savcı yardımcılığına ilişkin hükümler, mesleğe hâkim
adaylığmdan kabul edilmiş olanlar bakımından, hâkim adaylığı olarak anlaşılır ve uygulanır.
Bu maddeyi ihdas eden Kanunla, 32 nci maddenin birinci fıkrasına eklenen (g) bendi;
bu bendin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla birinci ve ikinci derecede bulunan hâkim ve savcılar
hakkında uygulanmaz.”
MADDE 9- 18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanununun 27 nci maddesine
aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“İki defa yapılan ilana rağmen, birinci fıkra uyarınca atama yapılamayan bir noterliğe;
üst sınıf veya aynı sımf noterler, bu sınıflardan isteklinin bulunmaması halinde, son hal
kâğıdmda olumlu kanaat belirtilmiş olması kaydıyla bir alt sımf noterler arasından atama
yapılabilir. Üst sınıf veya aynı sınıf noterler arasından yapılacak atamalarda birinci fıkranın son
cümlesi uygulanmaz. Bu hususlar ikinci ilanda gösterilir.”
MADDE 10-1512 sayılı Kanunun 28 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 28- Atanma veya nakil talebinde bulunan başvuru sahiplerinin vazgeçme
talepleri, 22 nci maddeye göre yapılan ilan tarihinden itibaren bir ay içinde Adalet Bakanlığına
fiziki olarak teslim edilmesi veya elektronik ortamda iletilmesi kaydıyla, atama işleminde
değerlendirilir; aksi halde vazgeçme talebi dikkate alınmaz.”
MADDE 11- 1512 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin başlığı “Göreve başlama ve
istifa etmiş sayılma:” şeklinde, birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve
maddenin üçüncü ve dördüncü fıkraları yürürlükten kaldırılmıştır.
“Noter sıfatı, noterliğe fiilen başlama tarihinde kazanılır. Kendi sınıfında veya yukarı
sınıfta başka bir noterliğe atanan veya nakledilen noterin, o yer noterlik sıfatı, Cumhuriyet
savcısımn huzurunda yapılacak devir ve teslim işleminin bitmesiyle sona erer; yeni yer noterlik
sıfatı ise bu yere fiilen başlama tarihinde kazanılır. Arada geçen sürede noter sıfatı devam eder.
Atama veya nakle ilişkin karar, Adalet Bakanlığının resmi internet sitesinde ilan edilir.
Noter, ilan tarihinden itibaren bir ay içinde yeni görevine başlamak zorundadır. Haklı bir sebep
olmaksızın süresi içinde görevine başlamayan noter, noterlik mesleğinden istifa etmiş sayılır.”
MADDE 12- 1512 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“3. Taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapmak ve bu sözleşmeyi taraflardan birinin talep
etmesi, harç ve giderleri ödemesi halinde tapu bilişim sistemi vasıtasıyla tapu siciline şerh
vermek, taşınmaz satış sözleşmesi yapmak,”
MADDE 13- 1512 sayılı Kanuna 61 inci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki
madde eklenmiştir.
“Taşınmaz satış sözleşmesi:
MADDE 6 l/A- Taşınmaz satış sözleşmesi noterler tarafından da yapılabilir.
Noterler, taşınmaz satış başvurusu üzerine başvuru belgesi düzenler, taşınmaz
üzerindeki her türlü kısıtlamaları dikkate alır ve taşınmaz satışıyla ilgili diğer kammlarda yer
alan sırurlamalar ile usul ve esasları gözetir.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce tapu kayıt örneği ve diğer belgeler tapu bilişim
sistemi vasıtasıyla noterlerle paylaşılır. Taşınmaza ilişkin kayıt ve belgelerin eksik olması
halinde ilgili tapu müdürlüğünden eksik olan hususlar sistem üzerinden talep edilir ve
eksiklikler tapu müdürlüğünce giderilerek sisteme aktanlır. Noterlerce hak sahibi belirlendikten
ve taşınmazın satışına engel hukuki bir durumun bulunmadığı tespit edildikten sonra taşınmaz
satış sözleşmesi yapılır.
Satış sözleşmesi taraflarca imzalandığı anda noter, tapu bilişim sisteminden yevmiye
numarası alarak sözleşmeyi bu sisteme kaydeder. Sözleşmenin sisteme kaydından sonra tapu
müdürlüğünce taşınmazın tapu siciline tescili sağlanır. Satış sözleşmesi ile diğer belgeler, noter
tarafından sisteme aktarılır ve fiziki olarak arşivlenir.
Noterler, taşınmaz satış sözleşmesiyle ilgili işlemleri bizzat yaparlar.
Tapu kayıt örneği ve diğer belgelerden hak sahibinin belirlenememesi veya satışa engel
hukuki bir durumun varlığı halinde noterlerce satış işlemi gerçekleştirilmez.
Noterler tarafından yapılacak taşınmaz satış sözleşmelerinden yalnızca 2/7/1964 tarihli
ve 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (4) sayılı tarifenin “I-Tapu işlemleri” başlıklı bölümünün
(20) numaralı fıkrasının (a) bendi uyarınca tapu harcı alınır. Bu işlemler için 492 sayılı Kanunun
tapu harçlarına ilişkin hükümleri ve gerekli harcı tamamen almadan işlem yapan noterler
hakkında aynı Kanunun 128 inci maddesi hükmü uygulanır.
Taşınmaz satış sözleşmeleri damga vergisinden ve bu işlemlere ilişkin düzenlenen
kâğıtlar değerli kâğıt bedellerinden istisnadır.
Bu madde kapsamında yapılan işlemler karşılığında noter ücreti dışında herhangi bir
ücret alınmaz. Noter ücreti taşınmazın değerine göre beşyüz Türk Lirasından az ve dörtbin Türk
Lirasından fazla olamaz ve ücret tarifesinde gösterilir. Bu miktarlar, her yıl bir önceki yıla
ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi
hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oramnda takvim yılı başmdan
geçerli olmak üzere artınlarak uygulamr.
Taşınmaz satış işlemleri için Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü döner sermaye
işletmesine gelir kaydedilmek üzere hizmet bedeli alınır ve bu işlemler sebebiyle noterlere
herhangi bir pay veya aidat ödenmez.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının mütalaası alınarak Adalet Bakanlığınca
çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
MADDE 14-1512 sayılı Kanunun 162 nci maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek
üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve maddenin mevcut ikinci fıkrasında yer alan “birinci fıkra”
ibaresi “yukarıdaki fıkralar” şeklinde değiştirilmiştir.
“Taşınmaz satış sözleşmesinin düzenlenmesinden dolayı oluşan zarardan noterler de
sorumludur. Bu zararın Devlet tarafından ödenmesi halinde Devlet, sözleşmeyi düzenleyen
notere rücu eder. Notere karşı açılacak davalar, tapu sicilinin bulunduğu yer mahkemesinde
görülür.”
MADDE 15-1512 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 21- Bu maddeyi ihdas eden Kanunla, 28 inci ve 30 uncu maddelerin
değiştirilen veya yürürlükten kaldırılan hükümleri, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih
itibarıyla yapılmış olan atama ve nakil ilanları ile bunlara ilişkin iş ve işlemler hakkında
uygulanmaya devam olunur.
Bu maddeyi ihdas eden Kanunla, 60 ıncı maddede yapılan değişiklik ve eklenen 61/A
maddesi, bu maddelerde öngörülen bilişim sisteminin kurulduğunun Adalet Bakanlığı resmi
internet sitesinde duyurulduğu tarihten itibaren uygulanmaya başlanır. Bu bilişim sistemi,
1/1/2023 tarihine kadar kurulur. Cumhurbaşkanı bu süreyi altı aya kadar uzatabilir.”
MADDE 16- 6/1/1982 tarihli ve 2575 sayılı Danıştay Kanununun geçici 24 üncü
maddesinin birinci fıkrasında yer alan “31/12/2022” ibaresi “31/12/2026” şeklinde
değiştirilmiştir.
MADDE 17- 2575 sayılı Kanunun geçici 27 nci maddesinin onüçüncü fıkrasında yer
alan “altı” ibaresi “on” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 18- 4/2/1983 tarihli ve 2797 sayılı Yargıtay Kanununun 10 uncu maddesinin
birinci fıkrasında yer alan “altısı” ibareleri “dördü” şeklinde, “on iki” ibaresi “sekiz” şeklinde,
“dördü” ibareleri “ikisi” şeklinde ve “sekiz” ibaresi “dört” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 19- 2797 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin birinci fıkrasının birinci
cümlesinde yer alan “üç” ibareleri “iki” şeklinde, “iki” ibareleri “bir” şeklinde ve altıncı fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Birinci Başkanlık Kuruluna seçilenlerin görev süresi iki yıldır.”
MADDE 20- 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 237 nci
maddesinin birinci fıkrasında yer alan “üç aydan iki yıla” ibaresi “bir yıldan üç yıla”, ikinci
fıkrasında yer alan “üçte biri” ibaresi “yansı” ve üçüncü fıkrasında yer alan “sekizde bir” ibaresi
“yansı” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 21- 5237 sayılı Kanunun 240 ıncı maddesinde yer alan “altı aydan iki yıla”
ibaresi “bir yıldan üç yıla” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 22- (1) 2802 sayılı Kanunun;
a) İkinci Kısmının Birinci Bölüm başlığı “Hâkim ve Savcı Yardımcılığı Dönemi”
şeklinde; 7 nci maddesinin başlığı “Hâkim ve savcı yardımcılığı:” şeklinde; birinci fıkrasında
yer alan “Adaylık” ibaresi “Hâkim ve savcı yardımcılığı” şeklinde ve üçüncü fıkrasında yer
alan “Adaylar,” ibaresi “Hâkim ve savcı yardımcıları,” şeklinde,
b) 8 inci maddesinin başlığı “Hâkim ve savcı yardımcılannm nitelikleri:” şeklinde;
birinci fıkrasında yer alan “Adaylığa atanabilmek” ibaresi “Hâkim ve savcı yardımcılığına
atanabilmek” şeklinde; aynı fıkramn (c) bendinin birinci paragrafında yer alan “adayları”
ibaresi “hâkim ve savcı yardımcıları”; ikinci paragrafında yer alan “adayları” ve “adaylar”
ibareleri “hâkim yardımcıları” şeklinde ve “aday” ibaresi “hâkim yardımcısı” şeklinde ve aynı
fıkranın (k) bendinde yer alan “adaylığa” ibaresi “hâkim ve savcı yardımcılığına” şeklinde,
c) 9 uncu maddesinin başlığı “Hâkim ve savcı yardımcılığma atama:” şeklinde; birinci
fıkrasmda yer alan “aday” ibaresi “hâkim ve savcı yardımcısı” şeklinde ve ikinci fıkrasında yer
alan “adaylığa” ibaresi “hâkim ve savcı yardımcılığına” şeklinde,
ç) 12 nci maddesinin başlığında yer alan “Adaylık” ibaresi “Hâkim ve savcı
yardımcılığı” şeklinde; birinci fıkrasında yer alan “Adayın;” ibaresi “Hâkim ve savcı
yardımcısının;” şeklinde, “adaylığına” ibaresi “hâkim ve savcı yardımcılığına” şeklinde; birinci
fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan “Adaylığa” ibareleri “Hâkim ve savcı yardımcılığına”,
(c) bendinde yer alan “Adaylık” ibaresi “Hâkim ve savcı yardımcılığı” şeklinde; ikinci
fıkrasında yer alan “adaylıklanna” ve “adaylığa” ibareleri “hâkim ve savcı yardımcılığına”
şeklinde,
d) 15 inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında yer alan “adaylığa” ibareleri
“hâkim ve savcı yardımcılığına” şeklinde ve dördüncü fıkrasında yer alan “meslek öncesi
eğitim sonu yazılı sınav puanı” ibaresi “hâkim ve savcı yardımcılığı sonu başarı puanı”
şeklinde,
e) 31 inci maddesinin son fıkrasında yer alan “Aday” ibaresi “Hâkim ve savcı
yardımcısı” şeklinde,
f) 109 uncu maddesinin başlığında yer alan “Adaylıktan” ibaresi “Hâkim ve savcı
yardımcılığından” şeklinde ve birinci fıkrasında yer alan “hakim adaylığından” ibaresi “hakim
ve savcı yardımcılığından” şeklinde,
g) Ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “adaylığına” ibaresi “yardımcılığına”
şeklinde,
değiştirilmiştir.
(2) 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun ek 41 inci maddesinin
birinci fıkrasında yer alan “hâkim adaylığı” ibaresi “hâkim ve savcı yardımcılığı” şeklinde
değiştirilmiştir.
(3) 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 227 nci maddesinin
ikinci fıkrasında yer alan “mahkemesinde staj yapmakta olan hâkim ve” ibaresi “hâkim ve savcı
yardımcıları ile mahkemesinde staj yapmakta olan” şeklinde değiştirilmiştir.
(4) 3/12/2010 tarihli ve 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 63 üncü maddesinin ikinci
fıkrasmda yer alan “adaylan” ibaresi “yardımcıları” şeklinde değiştirilmiştir.
(5) 11/12/2010 tarihli ve 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kanununun 9 uncu
maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde yer alan “adaylannı” ibaresi “yardımcılarım”
şeklinde değiştirilmiştir.
(6) 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama
Usulleri Hakkında Kanunun 73/A maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Hâkim adayları”
ibaresi “Hâkim ve savcı yardımcıları” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 23- (1) Bu Kanunun;
a) 4 üncü maddesi ile 2802 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine eklenen üçüncü fıkra, 5
inci maddesi ile 2802 sayılı Kanunun 32 nci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (g) bendi, 7
nci maddesi ile 2802 sayılı Kanunun 106 ncı maddesinin altıncı fıkrasına eklenen cümle, 8 inci
maddesi ile 2802 sayılı Kanuna eklenen geçici 22 nci maddenin üçüncü fıkrası, 6 ncı maddesi
ve 9 ilâ 21 inci maddeleri yayımı tarihinde,
b) Diğer hükümleri lh/2023 tarihinde,
yürürlüğe girer.
MADDE 24- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.